Fysiotherapeut kan helpen negatieve effecten van het ‘slankheidsideaal’ te counteren

In het algemeen geldt dat de mate van tevredenheid afhankelijk is van de afstand tussen een huidige toestand en een gewenste toestand. Dat geldt ook voor de tevredenheid van de patiënt over zijn lichamelijke uiterlijk. Het is bekend dat het gewenste uiterlijk beïnvloedt wordt door maatschappelijke idealen die via diverse socioculturele kanalen gecommuniceerd en geïnternaliseerd worden. Vrouwen kunnen gemakkelijk onvrede over hun lichamelijke uiterlijk ontwikkelen omdat het massamedia beeld van de ‘ideale vrouw’ onrealistisch mager is.
Onderzoek heeft aangetoond dat blootstelling via massamedia aan beelden van dit onrealistische ideaal (a) meer ontevredenheid over het lichaamsuiterlijk geeft, (b) leidt tot een extern perspectief (derde persoon) op zichzelf en (c) zorgt dat ‘uiterlijk’ overmatig belangrijk wordt voor de eigenwaarde.
De auteurs van dit artikel vragen zich af hoe vrouwen beschermt kunnen worden tegen deze negatieve invloed op het lichaamsbeeld. Uit eerder onderzoek van de auteurs bleek dat vrouwen kunnen leren om meer aandacht en waardering te hebben voor het functioneren van hun lichaam dan voor het uiterlijk. Dus aandacht voor wat het lichaam kan doen in plaats van hoe het er uit ziet. Dit kan al bereikt worden door in één week drie gestructureerde schrijfopdrachten uit te voeren waarin men reflecteert op het functioneren van het lichaam. Deze positieve aandacht voor het functioneren van het lichaam kan betrekking hebben op onderwerpen als:

• Fysieke capaciteiten: lopen, zwemmen, tillen.
• Gezondheid: verteringssysteem, bloedsomloop.
• Zintuigen: kijken, luisteren.
• Creatieve uitingen: dansen, schilderen.
• Communicatie: spreken, lichaamstaal.
• Zelfzorg: douchen.

Deze schrijftaak leidde tot meer tevredenheid over het lichaam, en minder zichzelf tot ‘ding’ maken, en meer onvoorwaardelijke waardering voor het lichaam. De auteurs van dit artikel vroegen zich af of deze functionele focus op het lichaam ook kan beschermen tegen de negatieve effecten van massamedia beelden van ‘dunne-ideaal typische’ vrouwen.

Methode

Daartoe lieten de onderzoekers vrouwen 15 minuten schrijven over (a) diverse aspecten van het functioneren van het lichaam (functionele groep) of over (b) de route die ze dagelijks reizend aflegden (controle groep). De 70 vrouwen werden random toegewezen aan één van deze twee schrijftaken. Na het schrijven kregen beide groepen een set advertenties te zien waarop dunne-ideaal typische vrouwen voor kwamen. Via vragenlijsten werd gemeten wat het effect van de advertenties was op lichaamstevredenheid (VAS schalen voor uiterlijk en functioneren), zelf-objectivering (Self-Objectivation Questionnaire), en lichaamswaardering (Body Appreciation Scale-2).

Resultaat

De resultaten zijn duidelijk. De vrouwen in de functionele groep scoorden na blootstelling aan de advertenties hoger op lichaamstevredenheid (qua functioneren)  en lichaamswaardering dan de vrouwen in de controle groep. Op lichaamstevredenheid (qua uiterlijk) en zelf-objectivering vond men geen verschil.

Opmerking samenvatter

Dit onderzoek is relevant voor fysiotherapeuten in die zin dat fysiotherapeuten zich bij uitstek bezighouden met het functioneren van het lichaam in plaats van het uiterlijk. Doorgaans hebben fysiotherapeuten sterke interesse en fascinatie voor het functioneren van het lichaam. Vanuit bovenstaand onderzoek zal duidelijk zijn dat het gunstig is als men deze fascinatie ook communiceert naar de patiënt.  Dit kan impliciet bijvoorbeeld via posters van ‘echte’ mensen in plaats van ‘ideaal typische’ mensen of bijvoorbeeld (non)verbaal laten merken dat de aandacht onverdeeld uitgaat naar het functioneren en niet naar het uiterlijk. Expliciet kan de fysiotherapeut af en toe fascinerende dingen vertellen over het lichaam of bijvoorbeeld uitspreken dat ‘overgewicht’ weliswaar ‘gezien’ is maar dat het je gaat om de functionele consequenties. Ook het trainen of revalideren in groepen van ‘gelijke-anderen’ (patiënten) beschermt tegen een negatief zelfbeeld, in vergelijking tot het training in een groep met slanke jonge dames of heren.