Fysieke testen kunnen helpen in het onderscheiden van migraine en cervicogene hoofdpijn

Senior man lying on bed and having headache. Space for copy.

Migraine en cervicogene hoofdpijn zijn veelvoorkomende aandoeningen, echter kan hiertussen differentiëren ingewikkeld zijn door de overlap van symptomen. In circa 50% van de gevallen wordt de verkeerde diagnose gesteld, wat leidt tot suboptimale behandelkeuzes. Convergentie van de cervicale en trigeminale afferenten in de trigeminocervicuale nucleus, en de bidirectioniele aard hiervan, kan verklaren waarom nekpijn voorkomt bij migrainepatiënten en dat pijn wordt ervaren in het hoofd bij patiënten met cervicogene hoofdpijn. De flexierotatietest (FRT) en de mate van kracht van de nekflexoren zou kunnen helpen in het differentiëren tussen deze twee vormen van hoofdpijn.

Diagnostische criteria zijn vaak gebaseerd op de beschrijvingen van het International Headache Society (IHS) en de ‘Cervicogenic Headache International Study Group’ (CHISG). Om de differentiaaldiagnose te versterken is er gebruikgemaakt van fysieke testen om te kijken of er musculoskeletale afwijkingen waren die konden bijdragen aan de hoofdpijn symptomen. Dit is de eerste systematic review die kijkt naar fysieke testen om migraine van cervicogene hoofdpijn en asymptomatische individuen te onderscheiden.

Methode

In deze systematic review werden uiteindelijk 62 studies geïncludeerd, waarvan 47 studies alleen keken naar migraine, 9 studies alleen naar cervicogene hoofdpijn en 6 studies die keken naar beiden. In deze review zijn over alle studies in totaal 2240 patiënten met migraine, 369 met cervicogene hoofdpijn en 1688 asymptomatische patiënten geïncludeerd. De gemiddelde leeftijd varieerde van rond de 25 tot 45 jaar. In totaal werden in alle studies 23 verschillende testen gebruikt variërend van balanstesten, pijngerelateerde testen, nekkracht- en uithoudingsvermogen, joint position sense error, flexierotatietest, cervicale stijfheid, range of motion, postuur en nog meer. Van de meeste metingen is geen meta-analyse uitgevoerd door de beperkte data, de heterogeniteit van de populatie en de gebruikte scoringsmethode.

TIP:  De 2-km Wandeltest is een redelijke voorspeller van de VO2max

Resultaten

Bij het vergelijken van cervicogene hoofdpijn met migraine, kon een meta-analyse worden uitgevoerd voor de variabelen ‘cervicale ROM’, ‘joint position sense error’ en ‘nekkracht’. Uit deze meta-analyse werd onder anderen gevonden dat de totale uitslag van ROM van de FRT kleiner was bij patiënten met cervicogene hoofdpijn ten opzichte van patiënten met migraine (17.67 [95%CI 13.69 – 21.65]). Daarnaast werd er een lage nekflexiekracht in newton gevonden bij patiënten met cervicogene hoofdpijn (23.81 [95%CI 8.78, 38.85]). Bij de joint position sense error werden geen significante verschillen gevonden.

Discussie

De IHS-classificatie geeft een richtlijn in hoe te differentiëren in verschillende soorten hoofdpijn, echter kan er overlap bestaan tussen de verschillende soorten. Een recent artikel heeft aangetoond dat er een grote symptomatische overlap bestaat tussen migraine en cervicogene hoofdpijn kijkend naar de locatie en mate van pijn. Dit bevestigt dat op basis van symptomen alleen niet voldoende onderscheid gemaakt kan worden. Daarom zijn klinische testen relevant in het stellen van een sterke differentiaaldiagnose. Meta-analyse laat een afname zien van de mate van rotatie bij de FRT en van nekflexiekracht bij patiënten met cervicogene hoofdpijn ten opzichte van migraine. Dit suggereert dat deze twee testen kunnen ondersteunen in de differentiaaldiagnose.

Het onderzoek heeft ook gekeken naar de diagnostische waarde van fysieke testen voor migraine en cervicogene hoofdpijn, echter kon hiervoor geen meta-analyse gedaan worden. Daarom moeten de volgende gegevens voorzichtig geïnterpreteerd worden. Deze review versterkt de bevindingen van eerdere studies, namelijk dat een positieve FRT, palpabele pijnlijke hoogcervicale dysfunctie, een ROM-beperking richting extensie en een lagere score op de craniocervicale flexietest de beste klinische testen zijn, kijkend naar sensitiviteit en specificiteit, voor het herkennen van cervicogene hoofdpijn. Daarnaast werd gevonden dat C1-C2 het vaakst het gevoeligste segment is.

TIP:  Wisselbaden verbeteren doorbloeding met minder warmtebelasting

Klinische implicaties

Het identificeren van musculoskeletale dysfuncties bij migraine en cervicogene hoofdpijn is relevant aangezien gerichte interventies je uitkomsten kunnen verbeteren. Daarom is het relevant om deze bevindingen mee te nemen in de behandeling van cervicogene hoofdpijn. Echter, uit deze studie kwam naar voren dat de afname van de FRT ook verschillend was tussen mensen met migraine en asymptomatische individuen. Dit betekent dat er verder onderzoek nodig is om klinisch relevante afkapscores vast te stellen voor een verminderde FRT tussen patiënten met migraine en cervicogene hoofdpijn om de differentiaaldiagnose meer kracht bij te zetten.

Uiteraard zijn de fysieke testen niet voldoende om deze twee vormen van hoofdpijn te onderscheiden. Lichamelijk onderzoek geïntegreerd met het subjectieve verhaal van de patiënt binnen een framework voor klinisch redeneren zijn belangrijke pijlers om de mate van onzekerheid zo veel mogelijk te verminderen.

Limitaties

Ondanks de zeggingskracht door de meta-analyse, worden de resultaten beperkt door de heterogeniteit tussen studies, kijkend naar de verschillende vormen van lichamelijk onderzoek en de datarapportage. Hierdoor konden niet alle resultaten worden meegenomen in de meta-analyse. Daarnaast zijn alle vormen van migraine op één hoop gegooid, waardoor er geen onderscheid is tussen de subtypes. Zo is migraine een cyclische aandoening wat betekent dat fysieke uitkomsten niet zo stabiel aanwezig zullen zijn als bij cervicogene hoofdpijn. De stabiliteit van aanwezigheid van symptomen zou een onderscheidende factor kunnen zijn tussen verschillende vormen van hoofdpijn.

Conclusie

Deze studie heeft twee metingen van cervicale musculoskeletale afwijkingen gevonden die kunnen helpen bij het differentiëren tussen cervicogene hoofdpijn en migraine: de FRT en nekflexiekracht. Echter werd een afname van rotatie bij de FRT ook als onderscheidend bevonden tussen patiënten met migraine en asymptomatische individuen. Beide aandoeningen kunnen veel verschillende musculoskeletale afwijkingen vertonen. Dit betekent dat fysieke bevindingen onvoldoende in staat zijn om tot een definitieve diagnose te komen. Er zijn meer studies van hoge kwaliteit nodig voordat er definitieve conclusies getrokken kunnen worden over de rol van fysieke testen in de differentiatie tussen cervicogene hoofdpijn en migraine.

TIP:  Sportletsels bij jongeren met de helft verminderd door goede warming-up

Opmerkingen samenvatter

Deze systematic review kijkt naar erg veel variabelen en doet dit behoorlijk netjes. Zo wordt er niet alleen vergeleken tussen migraine en cervicogene hoofdpijn, maar ook met asymptomatische individuen. Daarnaast wordt er ook gekeken naar diagnostische waarde van fysieke testen.

De belangrijkste bevinding is dus dat de FRT en nekflexiekracht kunnen helpen in het onderscheiden tussen cervicogene hoofdpijn en migraine. Gezien de hoeveelheid onderzoek die in het verleden al is gedaan over deze aandoeningen, is dit niet geheel verrassend, maar wel een fijne bevestiging. Wat de studie terecht aankaart, is dat het moment van testen erg belangrijk is. Waar cervicogene hoofdpijn zich vaak redelijk stabiel door de tijd zich presenteert, is migraine vooral episodisch. Dit beïnvloedt de toepasbaarheid van de fysieke testen bij migraine en daarmee ook de resultaten uit dit onderzoek.

Bron: Anarte-Lazo, E., Carvalho, G. F., Schwarz, A., Luedtke, K., &amp Falla, D. (2021). Differentiating migraine, cervicogenic headache and asymptomatic individuals based on physical examination findings: a systematic review and meta-analysis. BMC Musculoskeletal Disorders, 22(1). doi:10.1186/s12891-021-04595-w

Foto bij artikel door Mladen Zivkovic / iStock.

Bron

Mark de Waard

Mark de Waard

Fysiotherapeut en MsC manueel therapeut met specifieke interesse in innovatieve behandelmethoden voor onder anderen complexe chronische pijn.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb