Ervaringen van patiënten en fysiotherapeuten met Pilates

Pilates heeft een snelle opkomst gemaakt. Tien jaar geleden stond de effectiviteit ervan als fysiotherapeutische interventie nog ter discussie. Nu is het een alom geaccepteerde interventie die veelvuldig wordt uitgevoerd en bewezen effecten heeft op het gebied van pijnmanagement, fysiek functioneren en kwaliteit van leven. Pilates kan op verschillende manieren aangepast worden aan verschillende omstandigheden en de behoeften van de patiënt, zowel bij langdurige musculoskeletale en neurologische aandoeningen. De Pilates methode is geschikt voor beide groepen aandoeningen en alle leeftijdsgroepen. In onderzoeken wordt op verschillende uitkomstmaten positief effect aangetoond, uiteenlopend van fysieke uitkomsten zoals flexibiliteit, kracht en balans als op psychisch gebied zoals motivatie en autonomie.
In deze review van kwalitatieve studies wordt onderzocht wat de ervaring en visie is van Pilates-getrainde fysiotherapeuten en hun patiënten. De intentie van dit review is om de behandelingen te verbeteren en een groter begrip te krijgen van hoe deze methode wordt gebruikt, en wat het effect is op de deelnemers.

Methode en resultaten

De onderzoekers includeerden 8 kwalitatieve studies waarbij de patiëntengroepen chronische musculoskeletale klachten had. Er werden zowel fysiotherapeuten geïncludeerd als patiënten die een Pilates-interventie kregen.

Er kwamen na analyse 3 belangrijke thema’s naar voren:

1. voordelen van de aanpak volgens Pilates
2. meest effectieve manieren om te gebruiken en de meest gunstige parameters en
3. risico’s, voorzorgsmaatregelen, contra-indicaties en indicaties.

Thema 1: voordelen van de aanpak volgens Pilates

Dit thema werd onderverdeeld in 4 categorieën:

• Fysieke voordelen: in de studies werden verbeteringen gevonden in core-strength, houding, flexibiliteit, balans, functie, lichaamsbewustzijn en gewrichtsstabiliteit.
• Sociale en psychologische voordelen: zowel fysiotherapeuten als patiënten zagen de psychologische voordelen van Pilates, vooral op het gebied van vertrouwen, minder stress en minder vermijdingsangst. In sommige gevallen waren er ook verbeteringen te zien in hobby’s en werk.
• Gezonde leefstijl-motivatie en verbeteringen in dagelijkse activiteiten: een aantal studies stelden vast dat de patiënten gemotiveerd waren om een meer actieve leefstijl aan te nemen. In sommige gevallen kwam dit door betere fysieke mogelijkheden en lichaamsbewustzijn, waardoor mensen beter in staat waren om aan de aanbevolen hoeveelheid lichaamsbeweging te doen.
• Zelfmanagement: het zelfmanagement van de patiënten vergrootte, door minder pijn en zwakte, en het vergroten van functie, ervaren kracht en lichaamsbewustzijn. Ook zelfmanagement om thuis oefeningen te doen vergrootte.

Thema 2: meest effectieve manieren om te gebruiken en de meest gunstige parameters

Ook dit thema werd weer onderverdeeld in 4 categorieën:

• Meest effectieve oefeningen: de rationale achter de oefeningen is voor de meeste fysiotherapeuten mobiliteit en algemene bewegingsoefeningen om stabiliteit, houding, kracht en uithoudingsvermogen te trainen. De oefeningen moeten progressief zijn en individueel aangepast aan de patiënt. Er is een kritieke rol voor posterieure en anterieure ketenoefeningen.
• Aanpassingsvermogen: de Pilatesmethode is eenvoudig aan te passen aan de individuele patiënt, door middel van variatie in gebruik van apparatuur, posities en oefeningen.
• Gunstige parameters: het beste functioneren kleinere groepen met mensen met dezelfde aandoeningen, met een variatie van oefeningen en apparaten met individueel trainingsadvies. De kennis, ervaring en feedback wordt gezien als belangrijk om bij de patiënt een goed begrip te krijgen van een correcte techniek en zelfmanagement.
• Frequentie, duur en duur van programma: Pilates zou dagelijks of wekelijks uitgevoerd moeten worden, afhankelijk van de aandoening en de behoeften. De klassen zouden tussen 30 en 60 minuten moeten duren, twee keer per week, gedurende 3 tot 6 maanden.

Thema 3: Risico’s, voorzorgsmaatregelen, contra-indicaties en indicaties

Dit thema bestaat uit 2 subcategorieën:

• Indicaties: Pilates is geïndiceerd voor mensen die een gebrek aan lichaamsbewustzijn hebben, een verminderde core-stability en kracht en geen optimale controle over spina en bekken. De effectiviteit wordt vooral gezien bij verschillende musculoskeletale aandoeningen, zoals chronische aspecifieke rugpijn, artrose en aandoeningen van heup en knie.
• Risico’s, voorzorgsmaatregelen en contra-indicaties: een risico is dat pijnsymptomen toenemen door de spierspanning. Andere risico’s op blessures of ineffectiviteit kan komen door een focus op de verkeerde elementen, inadequate training of instructeurs, slechte concentratie van de patiënt tijdens de lessen en verkeerde techniek. Pilates zou niet moeten worden gebruikt bij mensen met recente en instabiele fracturen, of pre-eclampsie.

Conclusie en opmerkingen

Deze review vindt bewijs voor verschillende voordelen van Pilates en geven nieuw inzicht in de manier waarop deze methode uitgevoerd kan worden om zo efficiënt mogelijk te zijn en te focussen op de behoeften van de patiënt. Belangrijk hierbij lijkt te zijn dat Pilates op maat gemaakt wordt voor de individuele patiënt, op zijn of haar behoeften, benodigdheden en voorkeuren. Hierdoor wordt zelfmanagement optimaal gestimuleerd. De Pilates-methode kan goed ingezet worden naast een fysiotherapeutische behandeling, concluderen de auteurs, omdat het oefenvorm specifieke voordelen heeft.

Voor een opleiding in Pilates specifiek gericht op fysiotherapeuten: zie Fysiopilates opleiding.

Bron: Ioanna Giannakou, Lynne Gaskell (2021). A qualitative systematic review of the views, experiences and perceptions of Pilates‐trained physiotherapists and their patients. Musculoskeletal Care . Mar;19(1):67-83.

Foto bij artikel door UvGroup / Shutterstock.