Emotie-gericht interview vermindert chronische pijn

17-02 Emotie-gericht interview vermindert chronische pijn-iStock-1091764652

Bijna de helft van de vrouwen met chronische urogenitale pijn rapporteren fysiek, seksueel of emotioneel misbruik in hun leven. Het is aannemelijk dat er ook emotionele conflicten kunnen zijn zoals afwijzende of verwaarlozende ouders, overmatige familiedruk, of perfectionisme. Onopgeloste trauma’s en emotionele conflicten kunnen de urogenitale pijn en andere symptomen veroorzaken of versterken. Dat verloopt via verschillende routes. Bijvoorbeeld doordat pijnlijke sociale afwijzing dezelfde neuronale paden activeert als fysiek ervaren pijn. Ondanks de rol van levensstress, emotionele conflicten, en emotionele processen in chronische urogenitale pijn, wordt dit toch betrekkelijk weinig onderzocht en behandeld binnen de gezondheidszorg. De focus ligt vaak vooral op medicatie, fysiotherapie en chirurgie. Als er toch een psycholoog bij betrokken wordt dan is dat vooral voor de symptomen van angst en depressie en bij motivationele problemen rond de therapie. De emotionele last, zeker als die gestigmatiseerd of schaamtevol is, worden vaak genegeerd.

Focus op emotie bij chronische pijn

De meest gebruikte psychosociale benadering is de cognitief-gedragsmatige benadering. Maar gezien het voorgaande zou een emotie-focust benadering voor de onopgeloste trauma’s en conflicten passender zijn. Deze benadering richt zich op het beleven en uitdrukken van emoties die vermeden of onderdrukt werden. Bovendien kan bij deze benadering de link gelegd word tussen stress, negatieve emoties en psychologische conflicten enerzijds en urogenitale symptomen anderzijds. Kortom, deze patiëntengroep kan baat hebben bij een belevingsgerichte benadering.

Er zijn al diverse onderzoeken die laten zien dat emotioneel gewaar zijn, beleven en uitdrukken, chronische pijn kan verminderen. De auteurs van het artikel dat we hier samenvatten ontwikkelen een intensief interviewprotocol gericht op de levensstress van de patiënt, met als doel het emotioneel gewaar zijn en de emotionele expressie te bevorderen. Ze richten zich daarbij op vrouwen met chronische urogenitale pijn. In deze RCT vergelijken ze dit interviewprotocol met gebruikelijke zorg. Ze kijken daarbij naar de uitkomst op pijnintensiteit en bekkensymptomen, pijn interferentie, en psychologische symptomen als angst en depressie.

Opzet van het interview

Het interview duurde 90 minuten en werd uitgevoerd door een vrouwelijke studente in klinische psychologie. Het interview bestaat uit vier fasen:

  1. De belangrijkste gebeurtenissen betreffende de gezondheid van de patiënt (aandoeningen, operaties et cetera) werden visueel op een tijdslijn gezet (10-15 minuten).
  2. De patiënt voegt stressvolle of traumatische levens ervaringen toe aan de levenslijn. Ook wordt er een algemene beschrijving gegeven van de kindertijd, de relatie met belangrijke anderen, en eigen interne conflicten. Ook werd specifiek gevraagd naar traumatische ervaringen, waaronder verwaarlozing of fysiek en/of seksueel misbruik. Tijdens dit gesprek worden de linken tussen de stressoren en de fysieke gezondheid gemaakt. (30 minuten).
  3. De patiënt wordt gevraagd om twee belangrijke relationele emoties of behoeftes uit te drukken, bijvoorbeeld betreffende a) empowerment/autonomie, waaronder boosheid, en b) verbinding/zorg, waaronder verdriet, liefde, en gezond schuldgevoel. De patiënt wordt aangemoedigd deze emoties uit te drukken naar sleutelfiguren in hun leven waar ze het conflict mee hadden. Dit werd zo gedaan alsof de andere persoon aanwezig was (bijvoorbeeld via de lege stoel techniek). De interviewer helpt de patiënt de expressie van deze kernemoties zo volledig en oprecht mogelijk uit te drukken in de toon van de stem, houding en taal. Een aantal keer tijdens het interview verkent de patiënt ook zijn huidige symptomen, om mogelijk te ontdekken hoe de sterkte van de symptomen samenhangt met het uitdrukken of juist vermijden van belangrijke emoties. (30 minuten).
  4. De patiënt beschrijft wat hij tijdens dit interview over zichzelf geleerd heeft. De interviewer geeft een aantal sterke en minder sterke punten van de patiënt aan en ook thema’s die misschien verder onderzocht kunnen worden. Ze kregen ook een hand-out mee waarin de relatie tussen emoties, emoties onderdrukken en gezondheid beschreven werd. En ook manieren om emoties uit te drukken, zowel privé als binnen belangrijke relaties, om zo de fysieke symptomen te verminderen. (10 – 15 minuten)
TIP:  Positieve stemming en betekenisvol leven kan de slaap van de patiënt bevorderen

Resultaten

De data worden weergegeven van 37 patiënten die in de interviewconditie zaten en 25 patiënten die in de controle conditie zaten. De pijn intensiteit en de bekkenbodem symptomen waren na het interview significant lager dan in de controle conditie. De effect sterkte was respectievelijk gematigd tot sterk. Op pijn interferentie, angst symptomen of depressiesymptomen was er geen verschil tussen de twee groepen.

Opmerkingen samenvatter

Omdat ook bij andere chronische pijnaandoeningen aangetoond is dat het gewaar zijn en het uitdrukken van teruggehouden emoties de pijn reduceert, is dit voor fysiotherapeuten belangrijk onderzoek. Het laat zien dat in een goed gesprek, gericht op de emotionele conflicten van de patiënt, pijn kan verminderen.

Kijkend naar de opbouw van het gesprek, is de eerste en de tweede fase feitelijk niet echt vernieuwend. Fysiotherapeuten die werken via het biopsychosociale model zullen naast gedrag en cognities ook aandacht hebben voor stress en hopelijk ook emoties. Ook zullen de meeste fysiotherapeuten de relatie willen leggen, samen met de patiënt, tussen de genoemde stressoren en emoties enerzijds en de chronische pijn anderzijds. Mogelijk bieden ze dan ten aanzien van de ervaren lichamelijke stress ‘ontspanningsoefeningen’ aan. Tot zover feitelijk niets bijzonders.

Uitdaging

Wat nieuw is, en wat een uitdaging betekent voor veel fysiotherapeuten, is dat tijdens het gesprek de onderdrukte emotie weer voelbaar wordt gemaakt. En belangrijk, dat de daarin besloten diepe behoefte aan bijvoorbeeld autonomie, veiligheid, zorg of liefde ook gevoeld en uitgedrukt wordt. Het benoemen van de emoties en de daarin besloten behoeftes is al een hele mooie stap, maar het is minstens zo belangrijk dat dit ook belevingsgericht uitgedrukt wordt tegen de persoon die het betreft.
Dat vraagt van de fysiotherapeut een beetje regisseren. Want het uitdrukken van de emotie en de daarbij behorende behoefte wordt in de behandelkamer gedaan, zonder dat de persoon waar de emotie en behoefte op gericht is aanwezig is. Dat kan opgelost worden door de patiënt bijvoorbeeld voor te leggen “stel dat die persoon nu daar in die stoel aanwezig is, wat zou je dan zeggen vanuit wat je nu beleeft en voelt…?” Op deze wijze kan in een denkbeeldig gesprek de actueel herbeleefde emotie en behoefte, belevingsgericht uitgedrukt worden. Dit blijkt een enorm krachtig procedure te zijn, die de emotionele verwerking enorm op gang brengt.

TIP:  Wisselbaden verbeteren doorbloeding met minder warmtebelasting

Niet elke fysiotherapeut zal zover willen of durven gaan dat hij de patiënt in fantasie laat praten tegen een ’lege stoel’. Daarom is er ook een conversationele oplossing. Zonder daadwerkelijk te verwijzen naar een locatie of een stoel kan de fysiotherapeut vragen “Goh, stel dat hij hier was wat zou je dan vanuit dit gevoel en deze behoefte tegen hem of haar zeggen…?” Een mooi eerste stapje is dan dat de patiënt het beschrijvend zegt “ik zou dan zeggen dat hij fout is geweest… en dat ik in plaats van kritiek juist behoefte aan zorg had…”. Een stap verder is de patiënt dan aan te moedigen “maar hoe zou dat klinken, hoe zou je dat zeggen, zeg het eens…”. Eventueel kan je de patiënt daarbij op weg helpen door zelf als stand-in een paar dingen te zeggen, waarna de patiënt het vaak overneemt.

Als de fysiotherapeut de bovenbeschreven emotionele route gaat bewandelen, is het belangrijk dat hij altijd belevingsgericht het lijfelijke ervaren erbij betrekt. Dat kan bijvoorbeeld door te vragen: “waar voel je de emotie in je lijf, hoe voelt het aan, wat merk je daar op…” Of bijvoorbeeld na het uitdrukken van de emotie of een behoefte: “hoe voelt het nu voor je, wat valt je nu op als je je aandacht naar jezelf en je lijf brengt?” Dit is belangrijk want de patiënt is een psychosomatische eenheid, een eenheid van bodymind, vooral ook bij beleven en emoties.

Eerste stappen

Voor fysiotherapeuten die erg biomedisch georiënteerd zijn is dit geen makkelijke of passende route. Eerste stapjes kunnen zijn om te vragen naar stress in het leven van de patiënt of je sterk te beperken tot de psychologische dimensie rond de klacht in engere zin: bijvoorbeeld het verkennen en corrigeren van illness beliefs en disfunctionele gedragingen. Anderzijds zijn er veel fysiotherapeuten die vanuit talent, levenservaring en een rijpe persoonlijkheidsstructuur deze belevingsgerichte/emotionele route al als vanzelfsprekend bewandelen. Er lopen binnen de fysiotherapie heel wat fijne mensen rond die een weldaad zijn voor hun patiënten. En er is natuurlijk een groep fysiotherapeuten die talent hebben en welwillend zijn rond het biopsychosociale model. Ze voelen zich misschien al thuis bij stress, illness beliefs en gedrag, maar vinden beleving en emoties toch nog wat nieuw en spannend. Deze fysiotherapeuten kunnen zich daarin scholen via emotiegerichte coachingsmethoden.

TIP:  Spreken of schrijven over je levensdoelen werkt heilzaam

Binnen Psychfysio opleidingen hebben wij daar twee mooie cursussen voor ontwikkeld. De vijf daagse cursus ‘Belevingsgerichte lichaamswerk binnen de fysiotherapie’ probeert de patiënt belevingsgerichte te raken via een lichamelijke benadering. De drie daagse cursus ‘Werken met beleving en emoties binnen de fysiotherapie’ heeft dezelfde doelstelling, maar dan via het gesprek met de patiënt.

Foto bij artikel door Cecilie_Arcurs / iStock

Bron: Carty, J. N., Ziadni, M. S., Holmes, H. J., Tomakowsky, J., Peters, K., Schubiner, H., & Lumley, M. A. (2019). The Effects of a Life Stress Emotional Awareness and Expression Interview for Women with Chronic Urogenital Pain: A Randomized Controlled Trial. Pain Med, 20(7), 1321-1329. doi:10.1093/pm/pny182

Bron

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb