Elementen van dans inbrengen binnen de revalidatie

Binnen de revalidatie is er interesse ontstaan naar nieuwe interventie vormen. Het inzetten van elementen van dans staat nu sterk in de belangstelling. Er is divers onderzoek dat laat zien dat dansinterventies een positief effect hebben op het fysieke functioneren (kracht, uithoudingsvermogen, balans) en het cognitief/emotionele functioneren. Dit is aangetoond bij diverse patiënten populaties, waaronder parkinson, ms, copd en chronische pijn. Het artikel dat we hier bespreken wil specifiek kijken wat het effect van een dansinterventie is in aanvulling op traditionele revalidatie. Het onderzoek vond plaats in een revalidatiecentrum in Frankrijk.

Interventie

De dansinterventie werd in groepen van 10-20 revalidanten aangeboden. Het protocol bestond uit 12 wekelijkse sessies van 90 minuten. Elke sessie was op de bekende wijze opgebouwd: een warming-up van 20 minuten, exploratie van een beweegthema van 50 minuten, en relaxatie gedurende de laatste 20 minuten. De dansinterventie was gebaseerd op de theorie van Laban Movement Analyse. Er werd een combinatie aangeboden van improvisaties, choreografieën, somatische educatie, faciliterende groepsprocessen, en dit werd ingebed in moderne revalidatieprincipes. Het doel was niet zozeer om een specifieke beweging succesvol te kunnen uitvoeren, maar was meer gericht om de diversiteit in het bewegen te exploreren via thema’s als tijd en ruimte. Thema’s afkomstig uit de laban Movement analyse. Het programma werd aangeboden en begeleid door een getrainde fysiotherapeut en een ergotherapeut.

De deelnemers werden geworven binnen het revalidatiecentrum op basis van posters en door de hulpverleners die de deelnemers op dit programma attenderen. In die zin was het geen RCT. De controlegroep bestond uit deelnemers die weliswaar ook het gangbare revalidatietraject doorliepen, maar niet deelnamen aan de dansinterventie.

Metingen

De metingen vonden op drie momenten plaats: drie weken voor de start van de dansinterventie, een meting in de week van de eerste dansinterventie, een meting direct aan het eind van de 12 weken. En een meting drie maanden later.

De primaire uitkomstmaat betrof participatie: vrij kunnen bewegen in de maatschappij, het actief deelnemen aan de maatschappij, en betrokken zijn in recreatieve, ontspanningsactiviteiten. Dit werd gemeten met een interview gebaseerd op de assessment of life habits (LIFE H 3.0). Een tweede uitkomstmaat was de vragenlijst over ontspanningsactiviteiten. Een derde meetinstrument was de timed up and go (TUG) om de beweeglijkheid, snelheid en bewegend functioneren te meten.

De deelnemers in de dansgroep kregen ook een vragenlijst aangeboden rondom flow (Flow State Scale version 2). Het gaat hierbij om een actieve prettige mentale staat op basis van een activiteit, het erin opgaan, en de behoefte om die activiteit vaker te doen. En tot slot werd de deelnemers in een interview gevraagd wat ze van de dansinterventie vonden.

Resultaten

Uiteindelijk konden de gegevens geanalyseerd worden van 43 deelnemers in de dans interventiegroep en van 42 deelnemers in de controlegroep. De meeste deelnemers hadden een verworven hersenletsel. Een aantal deelnemers hadden multiple sclerose. De meeste deelnemers maakten gebruik van loophulpmiddelen.

In essentie werden er tussen de groepen op de verschillende meetmomenten geen significante verschillen in effect gevonden. Alleen Timed up and Go toonde op drie maanden een significant verschil van p 0,05 in het voordeel van de dansinterventie.
Op de flow schaal werd er in de dansgroep wat betreft de voor- en de nameting een aanzienlijke progressie geboekt. Dat betekent dat de deelnemers meer konden opgaan in het bewegen, meer het gevoel van controle hadden, meer zichzelf ook daarin konden verliezen (op positieve wijze) en het bewegen meer authentiek aanvoelt. Het is jammer dat deze meting niet bij de controlegroep gedaan is. Omdat deze meting heel dichtbij het specifiek onderscheid ligt tussen dansinterventies en traditionele revalidatie. Het interview met de deelnemers aan de dansinterventie sluit aan op de positieve effecten va de flow schaal. In het interview werd onder andere de vraag gesteld wat de dansinterventie de deelnemer geboden heeft in aanvulling op het revalidatie programma. De 10 meest voorkomende responsen waren als volgt:

• het hielp mij om contact te maken met anderen.
• Ik had plezier met mezelf.
• Ik was in staat om te bewegen, mijn coördinatie te verbeteren en te trainen.
• Ik heb meer zelfvertrouwen.
• Mijn balans is verbeterd.
• Ik voel me meer op mijn gemak in ruimtes.
• Ik voel me beter.
• Ik was in staat om voorbij mijn beperkingen te bewegen.
• Ik heb een beter lichaamsbeeld.
• Ik heb een hogere zelfwaarde.

Opmerkingen samenvatter

De resultaten van dit onderzoek stemmen overheen met de ervaringen die we hebben opgedaan binnen Psychfysio opleidingen met chronische pijn groepen. Daarin constateren we een lichte afname in pijn (NRS) en een lichte afname in centrale sensitisatie (CSI). Dat lijkt geen groot effect. En toch als je keek naar de kwaliteit van bewegen (diversiteit, coördinatie, gracieusheid, expressie), dan is de vooruitgang in de chronische pijngroepen ronduit indrukwekkend. Als je dat koppelt aan de analyse van de dagboeken die de deelnemers bijhielden over de sessies, dan is daar heel eenvoudig en direct uit af te lezen dat de dansinterventie door de deelnemers met chronische pijn als zeer waardevol en plezierig wordt beleefd. Inderdaad leren mensen met meer vertrouwen, en meer creativiteit en met meer plezier te bewegen. Dezelfde resultaten zien we feitelijk in het onderzoek dat we hierboven beschreven. Aan de ene kant lijkt er weinig verschil te zijn op een aantal wat meer traditionele revalidatie metingen/doelstellingen. En aan de andere kant zie je een forse toename in de belevingskwaliteit van het bewegen (flow) en geven de deelnemers consistent aan dat de dansinterventie een mooie bijdrage levert aan contact, plezier, bewegingskwaliteit, en zelfvertrouwen.

Dat er in dit onderzoek tussen de twee groepen op de traditionele maten geen verschil gevonden werd kan natuurlijk ook te maken hebben met het feit dat beide groepen al een tamelijk intensief revalidatieprogramma ondergingen. En daar bovenop werd (slechts) één keer in de week 90 minuten gedanst. Dat voelt als een ‘lage dosis’ dansinterventie. Hoe zou het zijn als je vier keer in de week zou dansen? Misschien niet zo lang, maar kortere momenten, zodat dans echt in je lijf en je bewegen gaat zitten.

Interesse in een opleiding in dansante fysiotherapie: Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

Bron: Swaine, B., Poncet, F., Lachance, B., Proulx-Goulet, C., Bergeron, V., Brousse, E., . . . McKinley, P. (2020). The Effectiveness of Dance Therapy as an Adjunct to Rehabilitation of Adults With a Physical Disability. Front Psychol, 11, 1963. doi:10.3389/fpsyg.2020.01963

Foto bij artikel door eggeegg / Sutterstock