Zijn de basis emoties universeel?

Er is een controverse of de basis emoties universeel zijn, zoals bijvoorbeeld Darwin veronderstelde, of aangeleerd en dus variabel voor verschillende culturen. Ekman en Friesen stelde al eerder dat het universele zit in de relatie tussen de specifieke emotie en specifieke gezichtsexpressie, het cultuurspecifieke zit hem meer in de stimuli die de emoties kunnen uitlokken, de regels voor het managen/beheersen van de gezichtsexpressie in bepaalde sociale situaties en in de gevolgen die de emotionele arousal creëert.
Enkele studies (waaronder die van Ekman en Friesen) met foto’s laten zien dat diverse culturele groepen dezelfde emoties afleiden uit de foto’s. Nadeel was dat de meeste studies personen betroffen die via massamedia toegang hadden tot de westerse cultuur.
In het huidige onderzoek bestudeerden de onderzoekers ‘ongeletterde’ culturen die weinig visueel contact met westerlingen of oosterlingen hadden gehad.

Methode

Men benaderde de leden van de South Fore bevolkingsgroep in de hooglanden van Nieuw Guinea. Deze groep had tot het moment van onderzoek ongeveer 12 jaar geen contact meer met de westerse beschaving. Men onderscheidde (a) personen die nagenoeg geen contact (geen films hadden gezien, niet in een stad woonden of hadden gewoond en geen Engels beheerste, etc) en (b) mensen die dit wel hadden gehad.
De proefpersonen werden korte verhaaltjes voorgelezen die telkens één emoties vertegenwoordigde. Daarna werd hen gevraagd uit drie stuks een foto te keizen die het meest van toepassing was op het verhaal. Bijvoorbeeld een verhaal over iemand die zijn kindje verliest (bedroeft).
Zes basis emoties werden bestudeerd, met als achtergrond eerdere studies die aantoonden dat de op foto’s getoonde emoties min of meer universeel onderscheiden werden door verschillende culturen.

Resultaat

De geïsoleerd van de westerse beschaving opgegroeide ‘ongeletterde’ personen, herkenden zoals ‘westerlingen’ dezelfde basale emoties. Ze deden dit net zo goed als de personen die wel contact met de buitenwereld hadden gehad. Dit pleit voor de universaliteit van emoties. De universaliteit van emotionele gezichtsexpressie zou verklaard kunnen worden door:

• evolutie,
• aangeboren neuronale programma’s,
• leerervaringen die universeel zijn in de menselijke ontwikkeling ongeacht cultuur.

Benadrukt moet worden dat het feit dat er universaliteit in expressie is niet wil zeggen dat cultuur geen rol speelt.