Eetpatroon van sombere- of pijnpatiënt verbeteren helpt

De neurotransmitter 5-hydroxy-tryptamine, oftewel 5-HT of serotonine is betrokken bij verschillende functies van het centrale zenuwstelsel (CZS) die te maken hebben met het reguleren van de sensitiviteit voor pijn, inslapen, bloeddruk, stemming, voedselinname, verzadiging en algeheel gedrag. Voeding rijk aan koolhydraten verhoogt de serotonine afgifte. Dit is een van de systemen waardoor mensen de neiging hebben te veel koolhydraten eten om zich beter te voelen, met gewichtstoename als gevolg. Ook nicotine kan de afscheiding van serotonine verhogen, en het stoppen met roken heeft dan ook een tegengesteld effect. Hoewel verschillende voedingsmiddelen als kaas, vlees, fruit en groente serotonine bevatten, is de serotonine hierin niet makkelijk beschikbaar voor het centrale zenuwstelsel, vanwege een bloed-hersenbarrière. De voorloper van serotonine, tryptofaan, kan wel door de bloed-hersenbarrière en kan daar gebruikt worden voor de synthese van serotonine, samen met het co-enzym pyridoxaal fosfaat (PLP) dat uit vitamine B6 komt. Aanwezigheid van deze twee stoffen zijn dus van groot belang voor de hersenen om het natuurlijke antidepressivum serotonine aan te maken.

De rol van vitamine B6

Vitamine B6 speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van verschillende neurotransmitters, waaronder serotonine, norepinefrine en dopamine en is daarmee een onmisbare vitamine voor het functioneren van het centrale zenuwstelsel. Vitamine B6, ook wel pyridoxine genoemd, is wateroplosbaar en kan niet worden opgeslagen in het lichaam, dus is dagelijkse inname van B6 noodzakelijk. Hoewel er supplementen zijn, absorbeert het lichaam vitamines beter wanneer ze uit voedsel komen. B6 en tryptofaan zit veel in:

• gevogelte,
• tonijn,
• zalm,
• garnalen,
• zuivelproducten,
• peulvruchten,
• bonen,
• spinazie,
• wortels,
• bruine rijst,
• zonnebloempitten,
• volkorenbloem.

PLP is de belangrijkste co-enzymatische vorm van pyridoxine. Serotonine, dopamine, norepinefrine, GABA en taurine worden allemaal gevormd door PLP-afhankelijke enzymen. Bij een gebrek aan B6/pyridoxine vermindert de synthese van serotonine en GABA, die beide betrokken zijn bij depressies. Ook al is er voldoende tryptofaan aanwezig, zonder B6 kan dit niet omgezet worden in serotonine.
Bij rattenonderzoek ging de verminderde synthese van serotonine ook samen met een verlaging van de pijndrempel. Een voor fysiotherapeuten relevant gegeven. Serotonine is ook een voorloper in de omzetting naar melatonine, het hormoon wat slaperig maakt en verantwoordelijk is voor het bioritme. Bij een gebrek aan B6 trad bij ratten ook een gebrek aan melatonine op.
Er is steeds meer bewijs dat een significante hoeveelheid patiënten met epilepsie en Parkinson symptomen vertonen van depressie door een gebrek aan serotonine in de hersenen.

Depressie en epilepsie

Patiënten met epilepsie zijn gevoelig voor het ontwikkelen van een depressie. Andersom geldt dit ook; mensen met een geschiedenis van depressie lopen drie tot zeven keer meer risico om epilepsie te ontwikkelen. Ratten met een genetische aanleg om epilepsie te ontwikkelen hebben een abnormale afscheiding van serotonine, norepinefrine, GABA en dopamine. Voor serotonine en norepinefrine is dit ook gevonden bij volwassen mensen met depressie. Er liggen een aantal dezelfde systemen ten grondslag aan epilepsie en depressie. Het blijkt ook dat depressieve epilepsie-patiënten minder snel aanval-vrij worden. Hoewel depressie de meest voorkomende comorbiditeit is bij mensen met epilepsie, is er nog weinig aandacht voor in de behandeling hiervan.

Depressie en Parkinson

De ziekte van Parkinson heeft vooral te maken met dopamine, maar heeft ook invloed op serotonine en noradrenaline, die een belangrijke rol spelen bij depressie. Depressie speelt een grote rol bij de ziekte van Parkinson; naar schatting heeft de helft van de mensen met Parkinson te kampen met zware depressies en een ander deel heeft milde symptomen. Er lijkt een direct verband te zijn tussen depressie en bewegingsstoornissen. Er is toenemend bewijs dat een disregulatie van het immuunsysteem betrokken is bij depressieve stoornissen, maar hoe deze associatie exact in elkaar zit is nog onbekend en kan specifiek zijn voor bepaalde subgroepen.

Winterdepressie

Een seizoensgebonden depressie treedt vooral op in de herfst- en wintermaanden. Naar schatting heeft 0,8-2,8% van de Noord-Amerikanen hier last van. Lichttherapie is hier een effectieve behandeling voor, aangezien het de synthese van serotonine bevordert. Als het ook nog het melatonine ritme beïnvloedt, dan heeft de lichttherapie een dubbel effect.

Conclusie en opmerkingen

Verschillende gezonde mensen leiden wellicht aan depressies en slaapstoornissen door een onjuiste tryptofaan inname door het eetpatroon, omdat tryptofaan zeer essentieel is voor de synthese van seotonine dat nodig is voor een goede stemming, en melatonine synthese voor een adequaat dag-nacht ritme. Tryptofaan helpt ook verzadigd te voelen na het eten en versterkt ontspanning en een rustige slaap. Een eetpatroon met voldoende tryptofaan en vitamine B6 kan de serotonine niveaus verhogen en tekorten verminderen of voorkomen. Tekorten aan serontonine kunnen depressie en stemmingswisselingen triggeren bij verschillende aandoeningen, waaronder obesitas, epilepsie, ziekte van Parkinson, verslavingen, schizofrenie en de ziekte van Alzheimer. Leefstijlaanpassingen en eet-adviezen kunnen een directe impact hebben op de stemming.