De voordelen van dansante fysiotherapie ten opzichte van wandelen bij ouderen

Ouderen die fysiek minder actief zijn hebben een verhoogde kans op metabole problemen en fysieke beperkingen. Dit is in versterkte mate het geval in ontwikkelde landen omdat daar de levensverwachting hoger is. Om deze problemen tegen te gaan worden fysieke trainingsprogramma’s geadviseerd. Deze programma’s zijn economisch gezien relatief betaalbaar en werkzaam. Aerobe training en krachtoefeningen verminderen het viscerale vet en verminderen de low-grade inflammatoire toestand die door de vetstapeling en inactiviteit is ontstaan. Het verlies aan spierkracht en cardiovasculaire conditie zorgt dat ouderen sneller vermoeid zijn en ze dus minder gedaan krijgen, wat de inactiviteit verder versterkt.

Een fysiek actieve levensstijl vermindert de kans op cardio vasculaire aandoeningen. Diverse vormen van bewegingsactiviteiten om de fysieke conditie van ouderen te verbeteren zijn dan ook bestudeerd. Dansant bewegen, bijvoorbeeld dansante fysiotherapie, is daar een vorm van. Dansant bewegen heeft een aantal gunstige fysiologische kenmerken die juist bij het ouder worden achteruitgaan. Daarnaast heeft het ook een aantal psychologische- en sociale voordelen voor ouderen. De intensiteit is doorgaans gematigd wat het goed toepasbaar maakt bij oudere mensen. Er is een onderzoek dat laat zien dat dansant bewegen het risico op cardiovasculaire aandoeningen sterker vermindert dan wandelen (Merom, e.a., 2016). Sommige dansvormen zoals volksdans en ballroom, kenmerken zich door momenten van relatief intensive activiteit afgewisseld door lichte activiteit, en daardoor lijkt het qua vorm op lichte intervaltraining. Mogelijk wordt ook het cardiovasculaire risico door dans verminderd. Niet alleen door de fysieke voordelen, maar ook door de psychologische voordelen. Dansen reduceert namelijk stress. Ze doet dit via afleiding, plezier en de sociale gezelligheid. En stress is een cardiovasculaire risicofactor. Mensen die deelnemen aan dansante bewegingsinterventies doen dit vaak langdurig en soms levenslang. Dit in tegenstelling tot deelnemers aan meer reguliere vormen van conditietraining. Een ander voordeel van dansant bewegen is het verbeterde evenwicht waardoor valrisico afneemt. Bovendien bevordert dansant bewegen als ‘enriched movement’ een gezonde neuroplasticiteit.

De auteurs van dit onderzoek willen weten of dansant bewegen een groter effect heeft op cardiovasculaire risicofactoren en op de functionele capaciteit van oudere vrouwen, dan een aeroob trainingsprogramma bestaande uit wandelen.

Methode

In de lokale populatie werden vrouwen in de leeftijd tussen de 60 en 75 jaar uitgenodigd om mee te doen aan het onderzoek. De BMI moest kleiner zijn dan 35Kg/m2 en men mocht in de zes maanden voorafgaand aan het onderzoek niet aan fysieke training hebben deelgenomen. De deelnemers werden random toegewezen aan de volgende interventiegroepen:

• Dansant bewegen,
• Wandelen,
• Stretchen.

In elke groep zaten 10 deelnemers. De stretching-groep was de controlegroep en deze vond één keer per week plaats. Het dansen en het wandelen vond drie keer per week plaats. Elke groepssessie duurde 60 minuten.

Het dansprogramma was speciaal ontwikkeld om elementen van functioneel bewegen en fysieke conditie te verbeteren die normaal gesproken bij het verouderen verslechteren. Ze was gericht op; evenwicht, mobiliteit, spierkracht, aeroob uithoudingsvermogen, et cetera. Elke dans sessie bestond uit vijf onderdelen: warming-up, across-the -floor, choreografie, show, en cooling-down. De oefeningen werden uitgevoerd in kleine groepjes. Deze groepjes kwamen in een periode van acht weken 24 keer bij elkaar. Interessant is dat deze auteurs het dansprotocol vooraf getest hadden op het vermogen om de VO2 max te verhogen. Daarbij zetten ze onder andere het tempo van de beat in. Tijdens de warming-up hadden ze muziek van 95-115 beats per minuut, across the floor was dit 115-125, de choreografie 128, en de show ook 128.
Het wandelprogramma begon met 10 minuten warming-up en eindigde met een cooling-down, de kern bestond uit ongeveer 40 minuten wandelen op 60% van de VO2 Max.
Het stretchen werd rustig uitgevoerd, zonder ongemak.

Voor- en na de interventie periode werden de volgende metingen gedaan:

• Lichaamssamenstelling, waaronder taille omvang en dikte quadriceps.
• Lipiden- en inflammatoire profiel.
• Maximale inspanningstest: VO2max en maximale hartfrequentie.
• (sprong)kracht boven benen.
• Functionele test: statische balans, Time to Up and Go Test (TUG), lenigheid romp.
• Fysieke activiteit en dieet.

Resultaten

Zowel de dans- als de wandelgroep gaan vooruit in VO2max, sprongkracht, statische balans en Time to Up and Go Test (TUG). De effect sterkte is ‘moderate’ tot ‘strong’. De strechting-groep vertoonde hier geen vooruitgang. In essentie volgden de verbeteringen in de dansgroep het zelfde patroon als in de wandelgroep, maar is er een klein voordeel in de wandelgroep voor VO2max.
Als de groepen samengenomen worden is er ook een significante verbetering zichtbaar in lichaamssamenstelling, lipiden- en inflammatoire profiel en mate van fysieke activiteit.

Opmerkingen samenvatter

Voor fysiotherapeuten die met ouderen werken zijn dit relevante bevindingen. Wederom is gebleken dat bewegen een breed scala van relevante gezondheidseffecten heeft bij ouderen. Meer specifiek laat dit onderzoek zien dat dansant bewegen, bijvoorbeeld in de vorm van dansante fysiotherapie, globaal dezelfde gunstige fysieke effecten heeft op ouderen als wandelen. Dat maakt dansante fysiotherapie een belangrijk interventie als alternatief of aanvulling op wandelen.

Het verschil tussen dansante fysiotherapie en wandelen
Wandelen is een prima activiteit om belangrijke gezondheidsparameters te optimaliseren, maar met dansante fysiotherapie kan de fysiotherapeut ook beweging specifieke interventies invoegen. Als er ouderen zijn die speciale aandacht nodig hebben voor bijvoorbeeld rompstabiliteit dan kan dit makkelijk uitgedaagd worden via specifieke opdrachten binnen dansante fysiotherapie. Het grote verschil met ‘gewoon lekker wandelen’ is dat dansante fysiotherapie een breed perspectief heeft op de kwaliteit van functioneel- en expressief bewegen. Bij wandelen is het bijvoorbeeld ondoenlijk om een verbetering te krijgen in de doorloop van de beweging door de verschillende bewegingsketens. Bij dansante fysiotherapie is dit juist heel specifiek te trainen en te integreren in het dagelijks bewegen. Bovendien heeft dansant bewegen als groot voordeel dat er, vanuit fysiotherapeutische doelstelling, op muziek bewogen wordt. De kwaliteit van bewegen neemt daarbij niet alleen vanuit top-down toe (bewust gestuurd), maar ook via entrainment ook bottom-up. Dat is feitelijk een ‘kadootje’ geven aan je motoriek, waar je niets voor hoeft te doen. Het gebeurt vanzelf.

De mogelijkheden binnen de fysiotherapie voor het inzetten van danste beweeg interventies zijn werkelijk legio. Het vraagt alleen van de fysiotherapeut dat hij zijn traditionele fysiotherapeutische kijk op bewegen even parkeert. Daardoor kan hij open en onbevooroordeeld kijken naar welke beweeginterventies ingezet kunnen worden om fysiotherapeutische doelstellingen te halen. Dansant bewegen inzetten is dan net zo legitiem als bijvoorbeeld uitvalpassen maken.

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleiding dansante fysiotherapie