Dansen stimuleert de neuroplasticiteit van het brein

Dans is een van oudste vormen van menselijke communicatie en expressie. Het wordt gekenmerkt door gesynchroniseerde lichamelijk bewegen, waarbij bewegen, ritmes en emotionele en choreografische elementen samenkomen. Onderzoek naar dans laat zien hoe het brein beweging en geluid integreert. Bovendien toont het hoe de motoriek zich ontwikkelt wanneer deze geassocieerd worden met creativiteit, esthetische uitvoering en behendigheid.

Neuroplasticiteit

Dans biedt unieke mogelijkheden voor het onderzoek naar neuroplasticiteit en de interactie tussen de hersenen en het gedrag. De huidige kennis van neuroplasticiteit suggereert dat neurale netwerken zich aanpassen aan veranderingen in de omgeving en aan intrinsieke veranderingen. Studies die zich richten op neuroplastische veranderingen bij het leren- en uitvoeren van motorische taken laten zien dat het uitvoeren van zulke taken resulteert in een duurzame toename in neurale activatie in verschillende hersengebieden.

Dans integreert verschillende hersenfuncties die betrokken zijn bij kinesthesie, muzikaliteit en emotie. De auteurs van dit onderzoek voerden een systematisch review uit van RCT’s om te onderzoeken of het uitvoeren van dans de neuroplasticiteit verbetert. Daarnaast onderzochten ze in hoeverre dans in staat is om veranderingen aan te brengen in hersenvolume en hersenstructuren, hersenfuncties, psychomotorische aanpassingen en de niveaus van neurotrofe factoren.

Methode en resultaten

In dit systematische review werden 8 RCT’s geïncludeerd. De methodologische kwaliteit werd vastgesteld met de Standard Quality Assessment criteria (Kmet checklist). Eén studie was van hoge kwaliteit, 6 van goede kwaliteit, 1 van matige kwaliteit.

In de 8 studies waren in totaal 889 deelnemers (562 vrouwen en 299 mannen) geïncludeerd tussen 18 en 94 jaar. Eén studie onderzocht dans bij mensen met een milde cognitieve stoornis en schizofrenie, de andere studies onderzochten alleen gezonde mensen. Alle studies bekeken verschillende soorten dans, waaronder ballroomdansen, dansinterventies die vooral gericht waren op aerobe en cognitieve training, sociale dans en een dansprogramma voor ouderen (Agilando). De controlegroepen kregen onder meer educatie, het spelen van instrumenten, loopoefeningen, aerobe oefeningen en sport.

De hersenstructuren die verbeteren door dans

Alle studies toonden positieve veranderingen in hersenstructuren en/of functionele veranderingen. De volgende verbeteringen werden gevonden:

• hippocampus,
• grijze stof in de linker gyrus precentralis,
• gyrus parahippocampalis,
• perifere neurotrofe factor,
• integriteit van witte stof.

De Functionele verbeteringen door dans

In de onderzoeken werden de volgende functionele verbeteringen gevonden door dans:

Cognitief functioneren: verschillende studies lieten zien dat dans betere resultaten liet zien dan een conventionele interventie op werkgeheugen, spatiele geheugen en het verbale geheugen, ook bij mensen met milde cognitieve beperkingen.
Aandachtsfunctie: drie studies toonden ook verbeteringen in aandachtsfunctie aan na een dansinterventie van 6 maanden. Lichaamsbalans en houding verbeterden meer in de dansgroep dan in de controlegroepen.
Eenzaamheid en sociaal isolement: één studie bekeek ook eenzaamheid en sociaal isolement als parameter. Hierin werden verbeteringen gezien tijdens de interventie, maar dit gold ook voor andere interventies waarbij er contact was met andere participanten.

Conclusie en opmerkingen

Dans is een niet-farmacologische en goedkope beweeg interventie die eenvoudig uitgevoerd kan worden. De auteurs concluderen dat op basis van dit bewijs het uitvoeren van dans een vergroting geeft van de neuroplasticiteit in bepaalde hersengebieden. Dans lijkt de connectiviteit tussen de beide hemisferen te versterken, doordat de complexe bewegingen verschillende motorische, somatosensorische en cognitieve hersengebieden aanspreken. Of deze effecten blijvend zijn op lange termijn en of het effectief is bij mensen met neurologische aandoeningen is nog onduidelijk. Vooralsnog is duidelijk dat dansante bewegen binnen de fysiotherapie van waarde is. Niet alleen verbetert het motorisch functioneren, maar uit dit onderzoek blijkt dat het ook het brein daadwerkelijk verbetert. Dat is voor een aantal aandoeningen, waaronder chronische pijn, een belangrijk gegeven. Bij chronische pijn zijn een aantal brein regionen in structuur en functioneren verslechtert. Deze achteruitgang kan de pijnervaring verder versterken. Een ‘enriched environment’ helpt, via neuroplasticiteit, het brein weer fit te krijgen. Met dansante fysiotherapie biedt men de patiënt zo’n ‘groei’ omgeving aan.

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleiding dansante fysiotherapie