Dansante fysiotherapie effectief bij chronische musculoskeletale pijn

Er zijn duidelijke aanwijzingen dat dansante fysiotherapie een gunstig effect heeft op pijn bij chronische primaire en secundaire musculoskeletale pijn. Dit laat een systematische review uit 2022 zien (Hickman, e.a. 2022). Ook kunnen psychologische factoren in de klacht van de patiënt verminderen. Dat is niet vreemd want chronische musculoskeletale pijnklachten worden in stand gehouden door drie interacterende factoren: psychologische, biologische en sociale factoren. Bewegen op muziek en vooral dansante fysiotherapie, is een interventie die hier naadloos bij aansluit. Dansante fysiotherapie is de biopsychosociale bewegingsstimulus bij uitstek.

Indicatie verbreden van Parkinson naar chronische musculoskeletale pijn

Dat dansant bewegen gunstige effecten heeft op de fysieke en mentale gezondheid is vooral bij de ziekte van Parkinson bekend geworden. De laatste jaren zijn er onderzoeken gedaan die ook positieve effecten aantonen bij COPD-patiënten, reumapatiënt, MS patiënten, ouderen met een verhoogd valrisico, etc. Vooral het effect van dansante fysiotherapie op chronische musculoskeletale pijn is voor fysiotherapeuten interessant. Het bewegen van patiënten met chronische musculoskeletale pijn is zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin sterk afgenomen. Ook de neurogene representaties van dat bewegen in het brein zullen in kwaliteit afgenomen zijn. Het ligt voor de hand om de patiënt een bewegingsstimulus aan te bieden die de neuroplasticiteit in gunstige zin beïnvloedt en tot herstel van de lichaams- en bewegingsrepresentaties zal leiden. De toegenomen kwaliteit van bewegen zal niet alleen een functioneel effect hebben, maar ook een effect op het beleven van het bewegen. Het bewegen van de patiënt wordt makkelijker, aangenamer en vrijer. Deze positieve kanteling rondom het bewegen zal voor pijnvermindering zorgen. Dat is de reden waarom we in 2015 een achtdaagse opleiding in dansante fysiotherapie hebben ontwikkeld. De doelgroep van patiënten werd daarbij verbreed van Parkinson naar pijn- en stressgerelateerde problematiek. Zoek eens op dans in de database bij Psychfysio Opleidingen.

Systematische review van Hichman, e.a. (2022)

Hickman en collega’s (2022) doorzochten de literatuur tot februari 2021 op dans en chronische musculoskeletale pijn. Ze vonden 34 bruikbare artikelen. Het betrof zevenentwintig kwantitatieve studies, vier kwalitatieve studies en drie gemengde methode studies. Driekwart van de deelnemers is vrouw. De leeftijd van driekwart van de deelnemers ligt tussen de 45 en de 70 jaar. De meest voorkomende diagnoses waren fibromyalgie, niet specifieke chronische pijnen of medische niet gediagnosticeerde symptomen (pijn). Twintig onderzoeken zetten gestructureerd dansen in, zoals bijvoorbeeld ballroomdansen. Veertien studies gebruikten meer vrijere vormen, bijvoorbeeld geïnspireerd op de danstherapie. De gemiddelde duur van de sessies was iets langer dan één uur. Dit werd gemiddeld tweemaal per week, gedurende veertien weken aangeboden.

Effect op chronische musculoskeletale pijn

In 74% van de studies wordt er of een kwantitatieve vermindering in pijn gevonden of een verbetering in kwalitatieve thema’s rondom de pijnervaring. 70% van de kwantitatieve studies rapporteren een statistisch significante vermindering op een of meer pijnmetingen. De belangrijkste kwalitatieve verbeteringen rondom de pijn die genoemd werden zijn:

• verbeterde coping en acceptatie van de pijn,
• beter begrip van het lichaam,
• de angst voor bewegen aangaan,
• accepteren van het huidige functioneren rondom pijn,
• verhoogd niveau van mentaal en emotioneel welzijn,
• meer vrijheid van de pijn.

De effecten van dansant bewegen zijn bij primaire of secundaire chronische musculoskeletale pijn gelijk. Studies waarbij de sessie 90 minuten duurden of waarbij het meer dan 16 sessies betrof, hadden meer kans op een positieve uitkomst op de pijn. Van negen studies is ook de follow-up bruikbaar: gemiddeld 18 weken na het beëindigen van de interventie behoudt 66% van de studies op minstens één pijnmeting een positieve uitkomst.

Opmerkingen samenvatten

Voor fysiotherapeuten met een affiniteit voor dans is dit een belangwekkend onderzoek. Het is de eerste systematische review die gedaan is naar het effect van dansant bewegen op chronische musculoskeletale pijn. Dansante fysiotherapeuten die met deze doelgroep werken kunnen zich professioneel gesterkt voelen dat ze een evidence-based interventie toepassen. De auteurs geven een tip mee: laat de sessies minimaal 60 minuten duren, liefst twee keer per week en dat in een blok van 8 weken. Daarna misschien een korte pauze om vervolgens een vervolg aan te bieden. Deze korte pauze zorgt dat de patiënten een frisse nieuwsgierigheid houden. Ze adviseren ook om zowel gestructureerd dansant bewegen als meer improviserende bewegingsvormen te combineren. Interessant is dat de auteurs melden dat deze review laat zien dat het dansant bewegen effectiever is op de pijn dan een controle-interventies zoals stretching. Bovendien blijkt dansant bewegen (dansante fysiotherapie) een additioneel effect op pijn te hebben als aanvulling op de gangbare fysiotherapie.

De praktijk leert ons dat de deelnemers aan de opleiding dansante fysiotherapie met veel enthousiasme en succes dansant bewegen inzetten binnen de fysiotherapeutische behandeling. Een mooi voorbeeld is de reactie van Yadzia van Til die de cursus volgde. Ze mailde ons enthousiast:

“Leuk om te vermelden is dat ik bij ons in de praktijk een eigen kamer heb gekregen waarin een enorme dansspiegel is gemonteerd, puur voor de dansante fysiotherapie. Ik zit in een project chronisch pijn met een multidisciplinair team, en begeleid op het moment veel mensen middels de dansante principes. De reacties zijn enorm positief. Van blij naar emotioneel, van jong tot oud, individueel en sinds kort in groepsverband. Zo leuk om te ervaren. Ik ben heel blij dat ik deze opleiding bij jullie gedaan heb!”

Foto bij artikel door LightFieldStudios / iStock

Bron: Hickman, B., Pourkazemi, F., Pebdani, R. N., Hiller, C. E., & Fong Yan, A. (2022). Dance for Chronic Pain Conditions: A Systematic Review. Pain Medicine, 23(12), 2022–2041. https://doi.org/10.1093/pm/pnac092