Corticomotorische adapaties bij nekpijn: comfortabel trainen of afzien

Training van de nekspieren verbetert de corticomotorische responsiviteit en motoractiviteit in de hersenen tot wel een week na de training. Dit correleert met verbeterd spierfunctioneren. Pijn daarentegen, bijvoorbeeld in de spieren van de extremiteit, heeft een inhiberent effect op corticomotorische responsiviteit wat betreft directe neuronale adaptatie. Dit inhiberende effect kan een aantal uren aanhouden en correleert met verminderd spierfunctioneren. Deze directe neuroplastische aanpassingen binnen de motoriek van training en pijn kunnen belangrijke consequenties hebben voor de behandeling van nekpijn.
Een van de interventie vormen bij aandoeningen met nekpijn is het trainen van de nekspieren. De effecten zijn echter gematigd, en verbetering is noodzakelijk. Mogelijk komt dat doordat de nekpijn de neuroplastische aanpassingen tegenhoud tijdens de nektraining. Dit negatieve effect op motorisch leren/aanpassingen is al aangetoond bij spieren in de extremiteiten, maar nog niet bij de nekspieren. De auteurs onderzochten daarom het effect van experimentele opgewekte pijn in de nekspieren op de directe neuroplastische aanpassing van training van de nekspieren bij gezonde proefpersonen.

Methode

Aan dit onderzoek deden 52 gezonde studenten mee in de leeftijd tussen de 20-32 jaar. Alle proefpersonen deden één trainingssessie van de musculus trapezius (gedurende 20 minuten, 70 herhalingen van elevatie van de schouder op 10% van maximale kracht). Een (random)deel van de proefpersonen (n=20) deed dit met experimenteel opgewekte pijn in de musculus trapezius (hypertone saline injectie) en de andere proefpersonen (n=20) trainden zonder pijn (isotonische saline injectie). In een controle groep (n=12) werd ook pijn in de m. trapezius opgewekt maar deze namen niet deel aan de spiertraining. Motorisch leren werd gefaciliteerd doordat de deelnemers tijdens heffen een stijgende en dalende feedbacklijn moesten volgen.
Transcraniale magnetische stimulatie (TMS) voor het opwekken van motor evoked potentials (MEPs) en EMG werden gebruikt om de rechter trapezius en de rechter abductor pollicis brevis te stimuleren (TMS) en te monitoren (EMG). De pollicis brevis diende als controle meting.
De amplitude en latentie tijd van de MEPs werden opgenomen op baseline, 30 minuten na de training, 1 uur na de training en na 7 dagen. De motorische drempelwaarde van stimulatie via TMS voor de MEP, zichtbaar in het EMG, werd bepaald.

Resultaten

In de spiertrainingsgroep met pijn namen de amplitudes van de MEPs van de trapezius af ten opzichte van baseline op zowel 30 min, 1 uur, en 1 week na de training. De corticomotorische exciteerbaarheid was dus afgenomen. In de spiertrainingsgroep zonder pijn namen de MEPs van de trapezius juist toe ten opzichte van de baseline op 30 min, 1 uur en 1 week. Dit staat voor het directe effect van training op verbeterde motorcorticale activiteit.
Het motorisch leren (volgen van een feedback lijn) verbeterde in beide groepen even veel. Het één-herhalingsmaximum bleef in de trainingsgroep-met-pijn onveranderd ten opzichte van baseline terwijl die in de trainingsgroep-zonder-pijn juist toenam.

Opmerking samenvatter

De auteurs melden dat dit het eerste onderzoek is dat laat zien dat experimenteel opgewekte pijn in de trapezius een direct inhiberend effect heeft op de corticomotorische adaptatie tijdens spiertraining. Nekpijn remt dus de neuroplastischeeffecten van nekspiertraining. Hoewel dit onderzoek gedaan is bij gezonde proefpersonen kan men speculeren over de klinische impact van deze bevindingen. Misschien wordt het matige effect van nekspiertraining bij aandoening met nekpijn veroorzaakt door het inhiberende effect van nekpijn. Dat kan betekenen dat nekspiertraining mogelijk bij nekpijn effectiever is als men onder de pijndrempel traint.
Interessant is dat binnen lichaamsbewustzijn stromingen zoals somatic learning of bijvoorbeeld Feldenkrais al meer dan 50 jaar geopperd wordt om vooral rustig, aandachtig en met veel herhalingen te experimenteren. Kortom, herstellen van nek-, rug- of bijvoorbeeld heuppijn kan waarschijnlijk het best bevorderd worden door een training gekenmerkt door: ‘gemak’ en ‘effortless’, niet-forceren, veel herhalen en heel aandachtig bewegen. Dat is geheel anders dan de hoekige/lineaire submaximale spiertrainingsprikkels die fysiotherapeuten vaak inzetten. Eerder onderzoek toonde al aan dat puur op kracht trainen de corticomotorische plastische effecten van training ondermijnt terwijl subtiel motorisch leren die plasticiteit juist bevordert (zie Vaardigheidstraining verhoogt corticospinale exciteerbaarheid, krachttraining juist niet.) Dit onderzoek voegt toe dat training met pijn een zelfde ondermijnend effect blijkt te hebben. Dat pleit er voor om precisie, aandachtig, en ook comfort / gemak als gids te nemen voor het trainen van bewegingen. Het zal de lezer niet verbazen dat mindfulness en mindful bewegen hier weer een plaats heeft. Een passende cursus is:  Motorisch trainen bij musculoskeletale pijn – Wervelkolom