Copingstijlen bij handartrose aangrijpingspunt voor fysiotherapie

Ziektelast en functionele uitkomsten bij mensen met een chronische aandoening zijn niet alleen afhankelijk van ziekte-specifieke factoren, maar het heeft ook een psychosociaal aspect. Volgens het Common Sense Model (CSM) van Leventhal (Leventhal, 1992) zijn cognitieve en emotionele ziekte percepties en copingstijlen determinanten van gezondheidsuitkomsten. Aangezien copingstijlen veranderbaar zijn, kan dit wellicht een aangrijpingspunt voor therapie zijn. Dit is niet nieuw, maar onderzoek hiernaar is nog weinig uitgevoerd bij mensen met artrose, en zeker data over copingstijlen bij handartrose zijn schaars. Het doel van dit onderzoek is om bij die doelgroep de rol van gewrichtsklachten en copingstijlen op beperkingen vast te stellen.

Methode

Mensen met handartrose die de polikliniek van het Leids Universitair Medisch Centrum bezochten, werden gevraagd mee te doen. Dit onderzoek is deel van een groter onderzoek wat al sinds 2009 wordt uitgevoerd. Bij baseline kregen de deelnemers een lichamelijk onderzoek om de ernst van de ziekte vast te stellen – het aantal aangedane gewrichten, mate van pijnklachten, zwelling en deformiteiten en mobiliteit. Bij baseline en iedere twee jaar daarna kregen de deelnemers een radiologisch onderzoek. Beperkingen werden gemeten met de Functional Index for Hand OA (FIHOA). Copingstijl brachten de onderzoekers in kaart door middel van de Coping with Rheumatic Stressors vragenlijst (CORS).

Resultaten

In totaal namen 314 mensen deel. Na een jaar vulden 173 mensen de vragenlijst nogmaals in. Van deze mensen werd 68% geclassificeerd als fysiek beperkt volgens de afkappunten van de FIHOA. Gewrichten die pijnlijk waren tijdens palpatie, deformiteiten vertoonden en een beperkte bewegingsuitslag hadden, waren onafhankelijk positief geassocieerd met fysieke beperkingen, onafhankelijk van coping stijl. De copingstijl ‘comforting cognitions’(geruststellende gedachten) werd veruit het meest gebruikt bij pijn. Bij het omgaan met beperkingen was optimisme de meest gebruikte copingstijl. Bij het omgaan met afhankelijkheid was dit vooral ‘consideration’. Bij het toenemen van beperkingen namen ook de copingstijlen ‘geruststellende gedachten’ en ‘verminderen van activiteit’ toe. Wanneer men lager scoorde op ‘geruststellende gedachten’ nam de mate van beperkingen toe. Op de lange termijn was dit niet meer te zien. De associatie tussen beperkingen en verminderen van activiteit bleef wel bestaan. Pacing wordt vooral toegepast bij afname van het functioneren.

Opmerkingen samenvatter

Mensen ervaarden meer beperkingen wanneer ze fysieke activiteiten gingen verminderen. Het toepassen van geruststellende gedachten was geassocieerd met minder beperkingen. Ook bij pacing ervaren de mensen meer beperkingen. Ook op lange termijn waren deze laatste twee verbanden te zien. Als mensen met handartrose beperkingen ervaren, verminderen ze hun activiteiten, wat weer kan zorgen voor een afname in spierfunctie. Inzicht in deze copingstijlen kunnen een belangrijk aangrijpingspunt zijn voor therapie.