Chronische lage rugpijn: eten ongeacht of je het lekker vindt of honger hebt

Overgewicht en chronische rugpijn zijn aan elkaar gerelateerd. Mensen met overgewicht hebben vaker rugpijn en andersom. Deze samenhang is ongunstig voor de behandeling van de rugpijn, maar ook ongunstig voor afvallen. Voor een deel wordt de hoge incidentie van obesitas veroorzaakt door de overvloed aan smakelijk energierijk voedsel dat het beloningssysteem stimuleert.
Het ventrale striatum en de mediale prefrontale cortex zijn volgens de auteurs betrokken bij appetitief-consumptief eetgedrag. Dezelfde regionen zijn ook betrokken bij chronische pijn. De mediale prefrontale cortex blijkt bij patiënten met chronische lage rugpijn een verhoogde activiteit te hebben terwijl het volume in het ventrale striatum is afgenomen. Dit wijst op betrokkenheid van de ventrale stratum en mediale prefrontale cortex circuits bij chronische pijn. Tegelijkertijd blijken deze circuits ook betrokken te zijn bij het aangenaam en onaangenaam vinden van positieve of negatieve stimuli, waaronder smakelijk voedsel. De auteurs speculeren daarom dat veranderingen in het ventrale striatum / prefrontale mediale cortex bij chronische pijn de perceptie van smakelijk calorierijk voedsel verandert en daarmee het eetgedrag.

Methode

Om dit te testen moesten 18 patiënten met chronische lage rugpijn en 19 gezonde proefpersonen eerst aangeven hoe lekker ze een bepaalde pudding (vetachtig) of gesuikerde vruchtenlimonade vonden. Op een andere dag mochten ze zoveel van de pudding eten als ze wilden.

Resultaten

Op de eerst dag moesten de proefpersonen qua vetgehalte vier varianten van de pudding proeven (0%, 1,6%, 3,1%, en 6,9% vet) en beoordelen. Patiënten met chronische rugpijn vonden de puddingen minder lekker dan de gezonde proefpersonen. Op de beoordeling van de sensorische kwaliteiten van de puddingen (zoals sterkte, volheid) was er geen verschil tussen de groepen. Conclusie is dat bij chronische lage rugpijn patiënten de hedonistische waardering van voedsel verminderd is: ze genieten minder van de pudding.
Op de zelfde wijze moesten ze ook vier varianten qua suikergehalte van vruchtenlimonade proeven. Nu bleken er geen verschillen tussen de groepen qua affectieve waardering (liking and wanting) of sensorische oordelen. Vooral ten aanzien van vet voedsel is dus de ‘linking’ afgenomen.

Op de tweede dag moesten de proefpersonen met honger naar het laboratorium komen. Ze mochten daar zoveel eten van de pudding als ze wilden. Na afloop bleken beide groepen evenveel calorieën tot zich genomen te hebben. De mate waarin de gezonde proefpersonen de pudding op de eerst dag lekker vonden correleerde met de mate van calorie inname die men op de tweede dag deed. Bij de chronische lage rugpijn patiënt was deze koppeling tussen ‘liking’ en inname afwezig! Blijkbaar, zo speculeren de onderzoekers, is bij de chronische rugpijn patiënt de koppeling tussen iets lekker vinden en de hoeveelheid die men ervan eet weg. Ook de link tussen afname in hongergevoel na het eten van de pudding en de hoeveelheid calorieën intake blijkt bij chronische lage rugpijn patiënten volledig afwezig te zijn. Bij gezonde proefpersonen was die correlatie wel aanwezig. Dit betekent volgens de onderzoekers dat bij patiënten met chronische lage rugpijn de calorieën intake niet bijgestuurd wordt door een afname in honger gevoel.

Kortom patiënten met chronische lage rugpijn vinden de pudding minder lekker, maar eten er evenwel toch evenveel van als gezonde mensen. Bovendien heeft een afname in honger gevoel geen invloed op de hoeveelheid die men eet. Dit komt overeen met de bevinding dat bij chronische pijn het ventrale striatum en de mediale prefrontale cortex veranderd zijn: regionen die ook berokken zijn bij het affectief waarderen van stimuli. Eten lijkt dus ‘gewoon’ plaats te vinden ongeacht of het lekker is (hedonistische sturing) en ongeacht of men honger heeft (homeostatische sturing). Dit zou kunnen verklaren waarom patiënten met chronische lage rugpijn vaker overgewicht hebben.

Opmerking samenvatter

Voor fysiotherapeuten kan dit onderzoek relevant zijn. Ten eerste zou men bij obese rugpijn patiënten (milde) fysieke training kunnen geven omdat dit de pijn kan reduceren. Zie: Matige fysieke inspanning verlaagt het risico op uitstralende lage rugpijn bij obesitas. Pijnreductie herstelt misschien het eetgedrag. Bovendien kan de patiënt door fysieke inspanning beter zijn gewicht reguleren. Zie: Van fysieke inspanning valt de patiënt af, maar hoeveel is erg variabel. De metabole risico’s van overgewicht nemen door fysieke inspanning af. Zie: … Fysieke activiteit zwakt de relatie tussen stress en metabole risico’s af bij adolescente jongens. Op deze wijze werkt men via fysieke inspanning aan pijnreductie en gewichtsafname. Men kan echter ook overwegen om meer mindfulness in het leven van de obese patiënt te brengen. Dit kan via informele mindfulness opdrachten ‘drink en eet bewust’, formele mindfulness oefeningen zoals de bodyscan en zitmeditatie, maar ook via mindful bewegen. Mindfulness training bevordert het waarnemen van de sensorische en affectieve kwaliteiten van stimuli terwijl tegelijkertijd de hunkering ernaar afneemt. Bij obese patiënten zou daardoor de hedonistische en homeostatische sturing weer hersteld kunnen worden.