Mensen delen emoties met elkaar. Voor dit delen zijn twee verklaringen:

De cognitieve-motor theorie van expressie

De cognitieve-motor theorie van expressie benadrukt dat een belangrijk deel van episodische informatie gecodeerd wordt in een non-verbale dynamische vorm, zoals:

• lichaamsbewegingen en houding,
• emotie gerelateerde viscerale of motorische veranderingen,
• anticipatoire en actuele lichaamsresponsen,
• ‘mimetic’ symbolen.

Op deze dynamische wijze worden de belangrijkste kenmerken van waargenomen objecten, personen of gebeurtenissen vastgelegd. Vooral emotionele gebeurtenissen zouden aanleiding geven tot een stevige non-verbale dynamische encodering.
Het op deze wijze opgeslagen materiaal blijft echter vaak om aandacht vragen (bijv ongewilde herinneringen) zolang het niet samen met bijpassende verbalisaties wordt verwerkt. Door ‘talige’ verwerking wordt de emotionele beleving uiteindelijk een plaats gegeven in het lange-termijn-geheugen.
Een belangrijke implicatie van deze theorie is dat mensen die blootstaan aan emotionele gebeurtenissen, de behoefte zullen voelen over die gebeurtenis te willen praten.

Emoties onderbreken doelgericht gedrag

Een andere theorie stelt dat emoties doelgericht gedrag onderbreken. Daarmee slaan ze als het ware een wig in de plannen, anticipatie en onderliggende assumpties onder deze plannen. In extreme gevallen van ‘major life events’ kunnen zelfs fundamentele opvattingen over het ‘zelf en de wereld’ ondermijnt worden: men ziet zichzelf en de wereld niet meer zoals voorheen.
Dit kan motiveren tot het zoeken van sociale contacten, omdat het beeld van onszelf (en de wereld) deels opgebouwd is uit hoe anderen met ons interacteren. Men zoekt anderen op om veranderingen in zelfbeeld te confirmeren of te disconfirmeren, weer te herstellen, etc. Dit is dus een tweede reden waarom mensen na emotionele gebeurtenissen sociale contacten zoeken.

Er is veel empirische bewijs dat momentane levensemoties (positief of negatief) sociale uitwisseling induceert. In 90-96% van de beleefde emotionele gebeurtenissen wordt er over gepraat met een anderen. Vaak direct erna en vaak meerdere keren. Sociale uitwisseling ziet men zowel bij alledaagse emotionele- als ernstige gebeurtenissen (verkeersongeluk zien, kind krijgen etc). Wel is het zo dat hoe intenser de emotionele gebeurtenis, des te intenser de sociale uitwisseling. In het merendeel van de gevallen is de luisteraar een intimi (partner, vriend, broer etc). De vraag is welke impact dit op de luisteraar heeft: zal die ook behoefte krijgen aan sociale uitwisseling?
Er was al uit onderzoek bekend dat het luisteren naar een persoon met disstress tot autonome activatie bij de luisteraar kan leiden. Angst kan ontstaan als men luistert naar persoonlijke onthullingen. 15 minuten luisteren naar een depressieve persoon maakt angstig, depressief of vijandig, dan luisteren naar een minder of niet depressieve persoon.
Luisteren naar onthullingen van overlevenden van de holocaust geeft disstress bij de luisteraar, meer naarmate de geuite emoties extremer zijn.
In het geval dat het luisteren naar emoties bij de luisteraar emoties uitlokken, zal deze waarschijnlijk op zijn beurt geneigd zijn dit te gaan delen (secondary social sharing).

Studie 1

134 studenten moesten zich een recente gebeurtenissen herinneren waarin iemand hun een persoonlijke gebeurtenis vertelde die emotioneel getint was. De studenten werden daarna gevraag deze gebeurtenis kort te omschrijven, hoelang dit geleden was en wie het vertelde (welke relatie). De ervaren emotie (aard en intensiteit) moest men weergeven. Daarna moesten de studenten beschrijven of men dit weer deelde met anderen, hoe lang daarna, hoe vaak, met hoeveel mensen en of men het nu nog deed.

Resultaat

Het bleek dat diverse emoties werden opgeroepen, zelfs vrij sterk van intensiteit. De verteller was in 85% van de gevallen een intimi (vriend, familie). In 66,4 % van de gevallen deelde men het een derde mee. Dit gold voor elke intensiteit groep (laag, medium, hoog ervaren emotionele intensiteit). Echter de hoogste intensiteit groep deed het significant vaker en met meer verschillende mensen, dan de lage en medium groep.

Discussie

Persoonlijke emotioneel relevant materiaal, dat tegen intimi in vertrouwen wordt verteld, wordt maar zelden vertrouwelijk gehouden. In 53% van de gevallen wordt het gehoorde verhaal twee of meerdere malen doorverteld. In 54% van de gevallen aan twee of meer personen.

Studie 2

150 van de 177 studenten retourneerden een vragenlijst, die ze daartoe, random uit één van drie, hadden gekregen en waarop twintig emotionele levensgebeurtenissen beschreven stonden van respectievelijk lichte, medium en hoge emotionele intensiteit. Gevraagd werd een recente situatie te herinneren waarin iemand vertelde over een persoonlijk emotionele gebeurtenis vergelijkbaar met het verhaal dat op de lijst stond (zo werd intensiteit gemanipuleerd). De vragenlijst die ze betreffende de gebeurtenis en sociale uitwissing moesten invullen, was vergelijkbaar met studie 1. Zij het dat nu ook de respons van de luisteraar werd gevraagd.

Resultaten

Mensen met de lichte emotionele incidentenlijst waren significant minder geëmotioneerd door het luisteren dan de mensen met een medium of hoge intensiteitlijst. De luisteraars die een gebeurtenis van hoge emotionele intensiteit moesten herinneren reageerden hierop met minder verbale expressie, minder pogingen het gebeuren te de-dramatiseren en met meer non-verbale comforting (‘hug’, kus, aanraken). De lage en medium groep verschillen onderling niet in respons. In 78,5% werd de gebeurtenis doorverteld. Het wel of niet doorvertellen was wederom onafhankelijk van de intensiteit van de gebeurtenis. Ook nu werden de frequentie en het aantal mensen gerepliceerd uit studie 1. Hoe intenser de gebeurtenis, des te vaker en tegen meer verschillende mensen werd het doorverteld.

Algemene discussie

De hypothese, dat het horen van emotionele gebeurtenissen emoties bij de luisteraar oproepen, werd bevestigd. Het luisteren naar emotionele gebeurtenissen is een approach-avoidance conflict. Deels zijn emotionele gebeurtenis voor mensen erg aantrekkelijk om te horen, men is er erg in geïnteresseerd, maar naarmate de emotie sterker wordt roept het ook meer negatief affect op bij de luisteraar. Dat men in de studie toch blootstond aan het luisteren naar intense gebeurtenissen kan mogelijk verklaard worden door het niet goed kunnen weigeren te luisteren omdat de verteller een intimi was.
Ook de tweede hypothese wordt bevestigend: ‘social sharing’ leidt tot secondaire social sharing, intenser als de emotionele gebeurtenis intenser is.
Wat betreft vertrouwelijk blijven kan opgemerkt worden, dat een studie uit 1995 toont dat in 78% van de gevallen de naam van de oorspronkelijke verteller wordt doorgegeven. Conclusie: als men niet wil dat een emotionele episode verspreidt wordt, kan men die beter in het geheel niet noemen.
Opmerking over de reden van doorvertellen. Behalve de in de inleiding genoemde twee (intrapersoonlijke) redenen kan men ook doorvertellen omdat men dan meer sociale aandacht krijgt en sociaal reïntegreert kan raken in de groep (er bij horen), een interpersoonlijke reden. Ook kunnen er collectieve redenen voor doorvertellen zijn: door het te delen in de sociale groep wordt de ‘collective data base’ van emotionele scenario’s ‘ge-update’.