Catastroferen voorspellend voor somatoforme stoornis

Somatoforme stoornissen hangen nauw samen met catastroferende gedachten. Of het catastroferen leidde tot een somatoforme stoornis, of dat het er een gevolg van was, was nog onbekend. In dit onderzoek tonen de onderzoekers aan dat negatieve catastroferende gedachten voorspellend zijn voor somatisatie, hypochondrie en angst voor lichamelijke sensaties.

Somatoforme stoornissen hebben als kenmerk dat ze meerdere terugkerende symptomen geven die een fysieke oorzaak lijken te hebben, maar waar geen medische verklaring voor is te vinden. Psychologische modellen suggereren dat de interpretatie van lichamelijk symptomen hierbij een rol spelen, met name catastroferen. Onbetekenende lichamelijke sensaties worden dan op een negatieve manier uitgelegd. De lichamelijke sensatie krijgt daarmee de status van lichamelijke klacht. Door de extra aandachtsfocus die daardoor op de klachten komt, neemt de intensiteit toe en zo ontstaat een vicieuze cirkel. Verschillende studies hebben als doel gehad om de rol van catastroferen bij somatoforme stoornissen vast te stellen. Er is empirische consensus dat er een verband bestaat, maar het is onduidelijk of catastroferen een consequentie of een voorspeller is van somatofrome stoornissen, of zelfs een mogelijke risicofactor. Dit is echter niet aangetoond. Deze studie heeft als doel om een verder begrip van de rol van catastroferen bij somatoforme stoornissen voort te brengen. Het doel van deze longitudinale studie was om hier meer inzicht in te krijgen.

Methode

Ruim 1500 vrouwen van een grotere studie namen deel aan het onderzoek. Leeftijd 18-25 jaar. De studie had twee meetmomenten met zeventien maanden ertussen. Tijdens de meetmomenten werd een diagnostisch interview afgenomen en vulden de deelnemers vragenlijsten in. Het diagnostisch interview werd gedaan volgens de F-DIPS; Diagnostisches Interview bei psychischen Störungen –Forschungsversion. Hierin vertelden de deelnemers over hun symptomen in de afgelopen zeven dagen. Het follow-up interview vroeg daarnaast ook naar de symptomen in de tijd voorafgaande aan het eerste interview. De vragenlijsten die de mensen invulden waren de Whiteley Index, die hypochondrische zorgen in kaart brengt. De Symptom Checklist-90-Revised, subschaal somatisatie, werd gebruikt om symptomen van psychopathologie, waaronder somatisatie, vast te stellen. De Body Sensations Questionnaire gaat over 17 lichamelijk symptomen (bv hartkloppingen, duizeligheid) en mensen moesten scoren in hoeverre ze zich zorgen maakten over die symptomen.
De Interpretation Questionnaire for Somatization and Hypochondriasis werd gebruikt om catastroferende misinterpretaties vast te stellen van algehele lichamelijke gevoelens.

Resultaten

Van de 1538 vrouwen ontwikkelden er 33 een somatoforme stoornis (1 somatisatie, 4 hypochondrie, 24 pijnstoornis, 2 conversie, 2 pijnstoornis in combinatie met conversie).
Uit analyse van de vragenlijsten van deze vrouwen bleek dat hoe hoger de catastroferende misinterpretaties, hoe hoger het niveau van hypochondrie, somatisatie of angst gerelateerd aan lichamelijke gevoelens bij follow-up. Catastroferende gedachten ten aanzien van lichamelijke sensaties bleken voorspellend voor het ontwikkelen van somatoforme stoornissen. Andere catastroferende gedachten die niet gerelateerd waren aan het lichaam, bleken geen invloed te hebben.

Opmerkingen samenvatter

De uitkomsten van dit onderzoek geven een beter begrip wat betreft het ontstaan van somatoforme stoornissen. Mensen met somatoforme klachten, zijn wellicht geholpen met hulp bij het herkennen en verminderen van catastroferende gedachten. Een vermindering van die negatieve gedachten kan leiden tot een verbetering in het functioneren.