Het gebruik van fysieke activiteitmeters

Om de gezondheidvoordelen van bewegen te behalen adviseert men volwassenen doorgaans 30 minuten matig inspannende lichamelijke activiteit per dag (kinderen 60 minuten). Populaire pers en twee studies uit Japan stellen als norm 10.000 stappen per dag, gemeten met een pedometer. Onderzoek is gaande of dit voorstel voor alle populaties geldt. Het meten van lichamelijke activiteit is om verschillende redenen zinvol, bijvoorbeeld: diagnostisch, om doelen te stellen, het motiveert, en om therapie te evalueren.

Pedometers

Pedometers tellen het aantal stappen dat men maakt bij het lopen of rennen. De moderne elektronische pedometers zijn meer precies dan de oude mechanische. Ze zijn relatief goedkoop in prijs (10-200 euro).
Ze kunnen opvallend precies het aantal stappen tellen. Ze onderschatten echter het aantal passen als men langzamer loopt dan 0.9 m/s of als men een onregelmatige looppatroon heeft.
Ze reageren op lopen en niet op de armactiviteiten. In essentie wordt het aantal verticale verplaatsingen geteld. Als men de paslengte kan instellen kan men ook de afstand laten berekenen, maar het aantal passen blijft de betrouwbaarste maat. Ze neemt niet de intensiteit op en maakt dus geen onderscheidt tussen wandelen, joggen of sprinten. Tudor-Lock en Bassett (2004) komen na literatuur onderzoek tot de volgende normen voor gezonde volwassen:

• 0 < 5000 sedentary lifestyle
• 5.000 – 7.499 laag actief
• 7.500 – 9.999 enige mate actief
• 10.000 – 12.499 actief
• 12.500 > sterk actief.

Voor andere populaties (kinderen, ouderen, zieken) zullen andere normen gelden.
Doorgaans draagt men de pedometer elke dag gedurende een week en wordt daarover het gemiddelde berekend (weekend zit erbij). Om een betrouwbare meting te krijgen van het aantal stappen per dag moet men minimaal het gemiddelde van drie dagen nemen. Wil men bepalen welke dag men het minst loopt dan moet men natuurlijk een aantal weken meten en dan weekdag-gemiddelde berekenen.
De pedometer blijkt een betrouwbaar en valide meetinstrument te zijn, maar dit verschilt sterk per model en merk. Onderzoek toont dat de Yamax Digiwalker (Link: yamax) een prima pedometer is bij verschillende snelheden, loopvlakken en dikte van de proefpersoon (link: TNO).

Accelerometers

Deze meten ook de intensiteit, duur, frequentie, patroon etc. De data moeten dan wel verwerkt worden in een computer. De kosten zijn aanzienlijk hoger dan de pedometer (600-1200 euro). Ook deze kleine meters kunnen makkelijk bevestigd worden. Voor lopen geeft plaatsing ter hoogte van de middel de beste data. De SAM meter moet aan de enkel bevestigd en meet ook goed bij mensen met een afwijkend looppatroon (link: SAM). Sommige systemen meten de acceleratie in een vlak, andere in twee of drievlakken. Het is echter nog de vraag of de duurdere meters (drievlakken) ook betere data geven over energie verbruik (zie ook link: actiGraph).
Om een goede meting te krijgen van gemiddelde activiteiten zijn 4 tot 12 meetdagen nodig. Deze meters meten voornamelijk activiteiten met benen en romp (lopen, traplopen) en missen wederom de arm activiteiten. Huishoudelijk werk bijvoorbeeld wordt dan onderschat qua activiteit. Nu wordt wel de intensiteit ook opgenomen en bovendien de tijd zodat het activiteiten patroon over de dag zichtbaar wordt. Ook is te zien of matige of sterk inspannende activiteiten werden uitgevoerd en hoelang. Zo kan men ook zien hoe vaak men actief wordt.
Ook deze meters zijn betrouwbaar en valide gebleken in onderzoek, maar dit verschilt weer per model en type en ook per type persoon. SAM en ActiGraph gelden als betrouwbare meters. Even als de TriTrac (link: TriTrac), en de Biotrainer (link: biotrainer). Deze laatste twee neigen het energieverbruik wat te overschatten.

Discussie

De betrouwbaarheid van accelerometers kan verschillend zijn per kenmerk dat ze meten; duur, tellen, intensiteit etc. Beoordeel dus voor aanschaf welke meting belangrijk is en wat de betrouwbaarheid daarvan is.
Verwacht je grote kans op schade aan het apparaatje of moet je er veel gebruiken dan moet hij goedkoop zijn. Bij de pedometer adviseren ze de persoon zelf in een dagboek het aantal stappen per dag te laten noteren en de draagtijd. Bij de accelerometer hoeft dat niet want die data worden gedownload naar een computer. Als het alleen om lopen/wandelen gaat is de pedometer voldoende, moet rennen ook onderscheiden worden dan is een accelerometer nodig.
Bij obese mensen (MBI 30 kg/m2) staat de meter om de middel minder verticaal waardoor de meting onnauwkeurig wordt. Dan is de SAM om de enkel mogelijk beter.
Op dit moment is het nog niet duidelijk of het 10.000 stappen advies overeenkomt met het advies van de 30 minuten matige inspanning per dag. Dat ze niet geheel overeenkomen is wel al duidelijk.
Een waarschuwing: 10.000 stappen direct als doel stellen is niet reëel en ontmoedigt bijvoorbeeld mensen met een zittende leefstijl (< 5000 stappen). Het is dan beter het huidige activiteiten niveau te meten en dit per week met 5% of 10% te verhogen, aldus de ervaring van de auteurs.