Behandeling van subacromiaal impingement volgens ervaren fysiotherapeuten

Schouderklachten als gevolg van een subacromiaal impingementsyndroom (SAIS) is een veel voorkomend probleem, met relatief matige uitkomsten van de behandeling. Er zijn voor de behandeling van SAIS veel verschillende aanpakken en therapieën en de toepassing ervan is subjectief. Oefentherapie is een behandelvorm die wordt gebruikt om pijn te verminderen, spierspanning te normaliseren, peesherstel te bevorderen, stabiliteit in het gewricht te verbeteren, pijn te verminderen en uiteindelijk functie te herstellen. Uit onderzoek blijkt dat fysiotherapeuten vragen hebben bij het optimale behandelprotocol, in de zin van welke spieren aangepakt moeten worden, met welke intensiteit, frequentie, duur en progressie. Hoewel er meerdere RCT’s, systematische reviews en andere onderzoeken zijn gepubliceerd over de fysiotherapeutische behandeling van SAIS, zijn de ervaringen en percepties van fysiotherapeuten zelf hier zelden in meegenomen.

In deze studie trachten de auteurs de percepties en de meningen van fysiotherapeuten over de behandeling van mensen met SAIS vast te stellen.

Methode

De onderzoekers gebruikten focusinterviews met ervaren fysiotherapeuten. Deze fysiotherapeuten moesten meer dan 5 jaar dagelijkse ervaring hebben met patiënten met musculoskeletale klachten. Dit resulteerde in drie focus groepen, bestaand uit 6 tot 8 fysiotherapeuten uit ziekenhuizen en een grote particuliere praktijk. De leider van de focusgroep was geen fysiotherapeut en gebruikte een semigestructureerd design. Door middel van thematische content analyse werden categorieën en subcategorieën geformuleerd.

Resultaten

Twintig fysiotherapeuten namen deel, waarvan 18 vrouwen en 2 mannen. Allemaal hadden ze een opleiding manuele therapie afgerond. Iedere focusgroep bestond uit 6 tot 8 deelnemers en duurde 60 tot 90 minuten.

Betrokkenheid van de patiënt

Het belangrijkste thema wat naar voren kwam was ‘betrokkenheid van de patiënt’. Dit thema kwam ook naar voren in discussies over patiënt educatie, visuele tools, de wens van de patiënt voor een quick fix, ervaring en het veranderen van pijn levels. Hierdoor werd ‘betrokkenheid van de patiënt’ gezien als een belangrijk overkoepelend thema. De fysiotherapeuten waren het er over eens dat oefentherapie belangrijk is vanwege de functie van de schouders en het samenspel tussen de rotator cuff, scapulaire stabiliteit en gewone gewrichts kinematica.

Patiënt educatie

Er was ook consensus over het feit van vroege patiënt educatie de beste manier is om betrokkenheid op korte- en lange termijn zelfmanagement te bereiken. De fysiotherapeuten wilden dat de patiënten verantwoordelijkheid nemen voor hun behandeling.
Ook waren ze het erover eens dat er twee types patiënten zijn; het ene type wil de quick fix, het andere type is bereid hard te werken voor het herstel.
Bij patiënt educatie blijkt de helft van de fysiotherapeuten visuele middelen te gebruiken om de aard van het probleem inzichtelijk te maken.  Vooral het verband tussen houding en SAIS was een belangrijk item. Ook gebruiken veel fysiotherapeuten de video functies op de telefoon van de patiënt de patiënt een oefening goed uit te leggen en feedback te geven.

Pijndemping

Het bieden van pijnvermindering op korte termijn noemen de fysiotherapeuten nuttig in het aanleren en leren inzien van de effecten op de lange termijn van oefentherapie. Op deze manier zijn de patiënten ook meer betrokken vanaf het begin van de behandeling. Tapen kan hierbij een goed hulpmiddel zijn. Volgens alle deelnemers is de behandeling die fysiotherapeuten geven  afhankelijk van hun ervaring en opleiding. Hoe langer fysiotherapeuten werkten, hoe minder ze zich richtten op de quick fix.

Oefentherapie

Alle fysiotherapeuten waren het erover eens dat iedereen een individueel programma op maat nodig heeft; er is geen one size fits all benadering mogelijk. Er was consensus dat oefentherapie moet beginnen met oefeningen rondom het stabiliseren van het schouderblad, tonus van de m. pectoralis en algehele houding. Pas daarna moeten oefeningen voor het versterken van de rotator cuff, core stability en proprioceptieve oefeningen worden aangeboden. Er was discussie over het gebruik van functionele oefeningen die beter passen bij het leven van de patiënt.
Verschillende fysiotherapeuten suggereerden dat de oefeningen uit 3 sets van 10 herhalingen moest bestaan, of 3 sets van 5 herhalingen. De intensiteit moest dusdanig zijn dat ze moe worden bij het eind van de tweede set en aan het eind van de derde set moeten ze blij zijn dat ze klaar zijn. Hier waren wat conflicterende meningen over, omdat het afhangt van onder andere de mogelijkheden van de persoon om de oefening te leren, vermoeidheid en de kwaliteit van de oefening. Een aantal fysiotherapeuten noemden een lagere intensiteit voor het trainen van de rotatorcuff spieren.

Opmerking samenvatter

De ervaren fysio- en manueel therapeuten waren het er over eens dat oefentherapie essentieel is in de behandeling van SAIS, maar dat betrokkenheid van de patiënt nog belangrijker is. Ook educatie, houdingsadvies en pijn controle zijn belangrijke interventies. Een exact trainingsprotocol is niet te omschrijven omdat het individueel afhankelijk is. Wel gebruiken de fysiotherapeuten over het algemeen oefeningen voor scapulaire instabiliteit, versterken van de rotator cuff en rekken van de antieure schouderspieren en pectoralis minor.