Aerobe training verbetert het geheugen bij stress-stoornissen

 

Mensen met stress-gerelateerde uitputting krijgen vaak te maken met een verminderd geheugen of andere cognitieve problemen. Psychologische interventies of interventies op de werkplek helpen lang niet altijd.

Mentale problemen zijn een veel voorkomende redenen van ziekteverlof. Een uitputtingsstoornis, zoals een burnout is een van de meest gestelde diagnoses die leidt tot een verminderd werkvermogen. Een dergelijke stoornis uit zich in duidelijke fysieke en mentale uitputting in de voorgaande twee weken op basis van stressoren (wel of niet gerelateerd aan werk) in de voorgaande zes maanden. Onder de diagnostische criteria van een uitputtingsstoornis vallen ook problemen met concentratie en met het geheugen. Meer specifiek gesteld: in executieve functies, aandacht, episodisch geheugen en werkgeheugen. Daarnaast rapporteren patiënten ook vaak hoge niveaus van mentale symptomen zoals depressie en angst, en fysieke symptomen zoals misselijkheid, hoofdpijn en duizeligheid.

De behandeling is meestal een multimodale aanpak onder leiding van een interdisciplinair team waar vaak ook een fysiotherapeut bij betrokken is, met cognitieve gedragstherapie (individueel of in een groep), fysieke activiteit en werktraining. Toch helpt deze aanpak lang niet altijd en rapporteren mensen na het programma nog dezelfde klachten als daarvoor. Ook de cognitieve problemen blijven bestaan.

Aerobe training is een interventie om cognitieve functies te verbeteren. Onderzoeken tonen aan dat fysieke activiteit de normale relaties tussen het brein en het gedrag verbeteren, voornamelijk van executieve functies. Ook heeft fysieke activiteit een gunstige invloed op symptomen van depressie. Het doel van deze studie was om de effecten van een 12-weeks aeroob trainingsprogramma te onderzoeken op de cognitieve mogelijkheden en psychische variabelen.

Methode

In dit RCT namen mensen tussen 18-60 jaar deel die gediagnosticeerd waren met een uitputtingsstoornis en om die reden met ziekteverlof waren. Het totale multimodale revalidatieprogramma duurde 24 weken. Na 12 weken in het programma kregen de deelnemers voor de overige 12 weken (a) een aanvullende aerobe training (spinning, 3x per week gedurende 40 minuten) of (b) cognitieve training of (c) bleven ze de standaard training volgen (de controlegroep). In het standaard programma kregen de deelnemers cognitieve gedragstherapie, zowel individueel als in een groep, en begeleiding van een fysiotherapeut om te voldoen aan de richtlijn voor voldoende beweging.
De primaire uitkomstmaat was het cognitief functioneren. Secundaire uitkomstmaten waren psychische gezondheidsvariabelen en aerobe capaciteit.

De metingen die werden gedaan:

• Submaximale ergometer test voor het vaststellen van VO2max.
• Letter memory running span (Miyake 2000), n-back task en STROOP-test voor executieve functies.
• Digit span (WAIS-R, Wechsler 1981) voor werkgeheugen.
• Recall of concrete nouns voor episodisch geheugen.
• Digit symbol from WAIS-R voor perceptuele snelheid.
• Raven’s Advanced Progressive Matrices (Raven 1998) voor de mogelijkheid om te redeneren.
• Shirom-Melamed Burnout Questionnaire (SMBQ, Melamed 1992) voor de mate van burnout.
• Hospital Anxiety and Depression Scale (HAD, Zigmond 1983) voor mate van angst en depressie.
• Breinfunctioneren met een sMRI.
• Dagboek voor het bijhouden van fysieke activiteit.
• Borgschaal voor het meten van de ervaren inspanning bij een oefening.

Resultaten

Bij aanvang van de studie werden de 132 deelnemers ingedeeld in de 3 groepen: 47 in de groep met aanvullende aerobe training, 44 kregen extra cognitieve training en 41 mensen in de controlegroep.  In deze studie bespreken de auteurs alleen de controlegroep en de aerobe trainingsgroep. De drop-out was hoog in beide groepen; in totaal voltooide 51% van de mensen in de aerobe trainingsgroep het volledige programma en 78% mensen in de controlegroep. De mensen in de aerobe trainingsgroep verbeterden significant in de maximale zuurstofopname (8,8% versus 0,6%) en het episodische geheugen (het geheugen voor persoonlijke gebeurtenissen). Er werden geen verdere verbeteringen gevonden in burn-out, depressie of angst in de interventiegroep vergeleken met de controlegroep. Door de hoge uitval waren er maar weinig mensen waarvan zowel vooraf als achteraf sMRI-gegevens beschikbaar waren. Hierop waren geen significante verschillen te zien tussen de interventiegroep en de controlegroep.

Conclusie

Aerobe training op een matige-intensieve intensiteit binnen een multimodaal revalidatieprogramma voor mensen met uitputting verbeterde het episodisch geheugen en de VO2max. Angst, depressie en burnout-symptomen veranderden niet door de aerobe training, vergeleken met de standaard training. De uitval in de aerobe groep was hoog in dit onderzoek. Een deel van de mensen die ingedeeld waren in die groep koos ervoor om alleen de standaard training te volgen omdat die al intensief genoeg was. Dit onderzoek toont dat het toevoegen van aerobe training zinvol is om het geheugen te verbeteren, maar niet door iedere burn-out cliënt opgebracht kan worden. Misschien jammer dat in dit onderzoek van spinnig gebruik is gemaakt en niet van een buitenactiviteit, bij voorkeur in de natuur. Het effect op welzijn en drop-out zou dan positieve kunnen zijn.

Binnen de cursus de Running Fysiotherapeut hebben we specifiek aandacht voor deze herstel bevorderende factor.