‘Teachable moment’ benutten om gezondheidsgedrag te beïnvloeden

Een ongezonde leefstijl, zoals roken, gebrek aan fysieke inspannende activiteiten, en overmatig eten, is verantwoordelijk voor een substantieel aandeel in morbiditeit en mortaliteit. Dit is niet alleen in algemene zin belangrijk maar ook fysiotherapeutisch relevant. Immers zowel roken, inactiviteit als overgewicht zijn gecorreleerd aan musculoskeletale problematiek. Teachable moments zijn momenten waarin gezondheidswerkers, zoals huisartsen en fysiotherapeuten, de zorgen en klachten die de patiënt tijdens het consult uit benutten om een krachtige boodschap tot gedragsverandering te geven. Een eerdere studie van de auteurs toonde dat dergelijke ‘gouden kansen’ tijdens een consult vaak niet benut worden. Zie: Voorlichtingskansen worden te vaak gemist tijdens de behandeling. In het huidige onderzoek bestuderen de auteurs het effect van een ‘teachable moment’ op:

• het onthouden van het advies door de patiënt,
• de ervaren behulpzaamheid van het advies,
• de motivatie om het gedrag te veranderen,
• het daadwerkelijk veranderen richting meer gezond gedrag.

Methode
Aan dit onderzoek deden 28 huisartsen en internisten mee. De patiënten vulden 1 tot 3 dagen voor het consult vragenlijsten in gericht op (a) het huidige gezondheidsgedrag (roken, fysieke activiteit en fruit/groente consumptie) en (b) de bereidheid tot verandering van het ongezonde gedrag. Binnen 48 uur na het geobserveerde consult werd gevraagd naar wat de patiënten onthouden hadden van het gezondheidsadvies, de tevredenheid ermee, en de bereidheid tot gedragsverandering. Zes weken na het consult werden alle bovenstaande metingen herhaalt.
De audio opname van de 811 consulten werden geanalyseerd op teachable moments. Er was sprake van een teachable moment als de volgende drie elementen allemaal aanwezig waren:

• Als een belangrijke zorg van de patiënt (rond klacht of symptoom) door de arts in verband gebracht werd  met het ongezonde gedrag van de patiënt.
• De arts motiveert de patiënt in het gesprek zijn gedrag te veranderen.
• De patiënt geeft in het gesprek blijk van een toename in bereidheid tot verandering van het ongezonde gedrag.

Als de eerste twee punten wel besproken werden maar de patiënt geen teken van bereidheid geeft tot gedragsverandering werd dit een teachable moment poging genoemd. Een gemiste kans werd gedefinieerd als er geen bereidheid geuit werd tot gedragsverandering en er ook geen zorg gekoppeld werd aan gezondheidsgedrag en/of de patiënt door de arts niet gemotiveerd werd te veranderen.

Resultaten

• Teachable moment werd in 14% van de consulten gedetecteerd.
• Teachable moment poging werd in 25% van de consulten gedetecteerd.
• Gemiste kansen in 61% van de consulten.

Het onthouden van het gezondheidsadvies was het groots bij teachable moments (83%) in vergelijking tot de overige vormen van advies. Het verschil was significant. Adviezen tijdens een teachable moment werden als meer bruikbaar gevonden dan de andere adviesvormen, maar dit was niet statistisch significant. De toename in belang van gedragsverandering, zelfvertrouwen, en bereidheid waren het grootst voor teachable moments en doorgaans significant, maar de verschillen waren klein. Wat betreft roken en fysieke activiteiten hadden zowel teachable moment als teachable moment pogingen een groter effect dan gemiste kansen of geen discussie, maar doorgaans niet significant. Interessant is dat advies dat niet gekoppeld werd aan een specifieke zorg van de patiënt (ongevraagde adviezen) juist een negatief effect had op gedragsverandering.

Opmerking samenvatter
Dit onderzoek laat zien dat het benutten en creëren van teachable moments een positief effect heeft op tussenliggende variabelen richting gezondheidsgedrag, zoals: onthouden, belang en zelfvertrouwen, en bereidheid tot gedragsverandering. De effecten zijn echter niet al te groot en vaak niet significant. Fysiotherapeuten doen er daarom goed aan teachable moment weliswaar te benutten, maar dit tevens aan te vullen met meer begeleiding richting gedragsverandering. Het gesprek en de begeleiding over meerdere sessie voortzetten  is daarbij belangrijk. Want in het huidige onderzoek betrof het slechts één consult van (waarschijnlijk) betrekkelijk korte duur. Fysiotherapeuten zijn hier duidelijk in het voordeel. De fysiotherapeut is dan ook bij uitstek geschikt om de patiënt te motiveren en te begeleiden richting meer gezond gedrag.

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

Naar cursus

3 dagen. Start 12 september 2023. Prijs € 695,-