Massage bevordert de eigen-effectiviteit van de MS patiënt

Multiple sclerosis (MS) gaat met een aantal klachten gepaard waar massage mogelijk verlichting kan bieden. Te denken valt aan vermoeidheid, rigiditeit, musculoskeletale veranderingen, en emotionele veranderingen. Er is echter nog maar weinig onderzoek gedaan naar het effect van massage bij MS. Enkele van de gerapporteerde effecten in onderzoeken zijn:

• Verbeterde sociale leefstijl en functionele status, en minder angst of depressie (Hernandez-Reif e.a. 1998).
• Positieve effecten in het fysieke domein en het psycho-emotionele domein (Dixon, 2004).
• Verbeterde eigen-effectiviteit na 8 weken massage (Finch, e.a., 2007).

De bevinding dat de eigen-effectiviteit toeneemt is relevant want eigen-effectiviteit is een voorspeler van de gezondheidsstatus en psycho-emotionele toestand bij MS (Riazi, e.a., 2004). Hogere eigen-effectiviteit correleert met betere aanpassing aan MS. Betere aanpassing geeft minder stress, angst en depressie en daardoor meer kwaliteit van leven. Eerder onderzoek van de auteurs toonde al een verbetering in eigen-effectiviteit aan bij MS na 8 weken massage, maar het design was geen RCT. De auteurs van dit artikel onderzochten daarom nogmaals of 8 weken massage de eigen-effectiviteit rond MS verbetert, maar nu als RCT.

Methode
In dit onderzoek werden vijftien MS patiënten random toegewezen aan klassieke massage therapie of een wachtlijst controle groep. Negen patiënten  hadden relapse-remitting MS, vier secondary progressive MS, en twee primary progressive MS. De patiënten in de massage groep kregen één keer per week één uur massage, gedurende 8 weken. De massage werd afgestemd op de individuele klachten en behoeften van de cliënt. In de follow-up van acht weken ontvingen beide groepen geen massage therapie.
Metingen

• Eigen-effectiviteit rond MS: Multiple Slerosis Self Efficacy vragenlijst (MSSE: Schwartz, e.a., 1996). De lijst bestaat uit 18 vragen over het functioneren en gevoel van controle bij MS.

De metingen vonden op vijf moment plaats. Voor aanvang van de therapie, na vier weken therapie, aan het eind van de 8 weken therapie, na 4 weken follow-up en na 8 weken follow-up.

Resultaten
Op baseline is er geen significant verschil op de MSSE tussen de groepen. Tijdens 4 weken behandeling en na 8 weken behandeling, en ook tijdens 4 weken follow-up scoort de massage groep significant hoger op eigen-effectiviteit. Na 8 weken follow-up is er geen significant verschil meer.

Opmerkingen samenvatter
De auteurs plaatsten de massage in een wellness perspectief. Ook patiënten met een chronische aandoening kunnen meer welzijn ervaren ook al is de aandoening zelf met massage niet te genezen. Mogelijk dat de effecten 4 weken aanhouden na een behandelserie van 8 sessies, maar daarna verdwijnt het effect. In die zin moet de massage therapie mogelijk herhaald of zelfs continu aangeboden worden. De effecten passen mooi bij een empowering model van chronische zieken. Daarbij gaat het er niet alleen om om de patiënt te ‘genezen’, maar om hem of haar de bronnen te geven die helpen beter met de aandoening om te gaan. Eigen effectiviteit is een bron die voor optimale zelfregulatie en zelfmanagement absoluut noodzakelijk is.
Het is jammer dat er binnen de fysiotherapie zo weinig aandacht is voor massage. De neergang begon rond 2000 met de opkomst van de activerende en gedragsmatige benaderingen. Dat was een belangrijke en noodzakelijke ontwikkeling. Helaas ging dat direct gepaard met degradatie van massage. Het kind werd met het badwater weggegooid. Hands-off werd de nieuwe en moderne trend. Massage werd uit het curriculum gegooid of gereduceerd tot slechts een paar uurtjes. Maatschappelijk werd dit door onze (potentiele) patiënten waargenomen. Telkens vaker kreeg men te horen: ‘fysiotherapeuten masseren niet meer’. Daarmee was ook direct een opening ontstaan voor een groep van professionals die dat juist wel deden: de masseur. De kwaliteit en professionaliteit van de opleiding tot masseur is ondertussen sterk verbeterd. Een beetje lacherig doen over een (sport)masseur kon een fysiotherapeut zich misschien tien of twintig jaar geleden nog permitteren. Tegenwoordig moet de fysiotherapeut met schaamrood op het gezicht bekennen op dat gebeid de mindere te zijn.
Beleid wordt met de beste bedoelingen gemaakt. Het sterk inzetten op actieve benadering binnen de fysiotherapie was, zowel wetenschappelijk als politiek gezien, een belangrijke strategische keuze die misschien  wel de redding is geweest van ons vak. Tegelijkertijd is het ook wat te rigoureus neergezet of opgepakt en is de tijd nu rijp om niet alleen te kijken naar wat er goed gegaan is, maar ook naar wat er mis gegaan is. Hopelijk kan het beleid zich richten op eerherstel van massage. Dat hoeft niet alleen met onderzoek te zijn, maar vooral ook door vaker positieve aandacht te schenken aan het thema ‘massage’, bijvoorbeeld in fysiopraxis. Waar we het immers vooral over hebben, is beeldvorming.

Andere samenvattingen van PsychFysio over massage:

• De zacht strijkende hand van de fysiotherapeut: van ‘wellness’ naar ‘health’
• Massage helpt bij chronische lage rugklachten: een voorbeeld van kwalitatief goede RCT
• Vier recente kwaliteitstudies tonen positieve effecten van massage bij lage rugpijn.
• In 2010 zonder schaamte patiënten met lage rugpijn masseren?
• Massage weldadig voor patiënten met ernstige pijn door botmetastasering.
• Lichte ontspannende massage ondersteunt de zelfregulatie van angstpatiënten.
• Total body massage bij rugpatiënten verlicht beter de pijn, angst, depressie en slaapstoornissen dan relaxatietraining.
• Ook tijdens de massage is spreken zilver, maar zwijgen goud.