Intern gerichte aandacht en bewegingsinstructie kan de bewegingsuitvoering verbeteren

De meeste onderzoeken laten zien dat een extern gerichte aandacht gunstiger is voor motorische prestaties en motorisch leren dan intern gerichte aandacht. De ‘constrained action hypothesis’ stelt het bewust aandacht schenken aan lichaamsbewegingen interfereert met automatische processen die beter geschikt zijn voor motorisch presteren en leren. Een vaak aangehaald voorbeeld is de duizendpoot die men vraagt hoe het kan dat hij zijn pootjes zo mooi kan verplaatsen. De duizendpoot schenkt daarop aandacht aan de beweging en begint te struikelen.
Het model van Bernstein suggereert dat intern consistente spatio-temporele coördinatiepatronen georganiseerd worden door een synergieniveau controlestructuur. Terwijl de ruimtelijkniveau controlestructuur de output van het synergie-niveau afstemt op de omgeving en de taakeisen. In die zin zijn er dus twee verschillende controle structuren. De eerste organiseert de coördinatiepatronen en de tweede stemt ze af op de omgeving. Taken die intern gecoördineerde bewegingen vragen terwijl er weinig afstemming op de omgeving noodzakelijk is zouden vooral op synergieniveau georganiseerd worden. Taken die vooral de output als criterium hebben zullen primair geleid worden vanuit het ruimtelijke controle niveau. Kortom: de ene bewegingstaak is de andere niet. Onderzoek naar het effect van interne of externe aandacht wordt echter nagenoeg volledig gedaan rond motorische taken die in hoge mate gericht zijn op een omgevingseffect. Bijvoorbeeld putten bij golf of het mikken met darts. Er zijn nagenoeg geen onderzoeken gedaan waarbij de motorische taak nauwelijks omgevingsafstemming vroeg (Peh, Chow, & Davids, 2011).

Methode

Aan dit onderzoek deden 24 studenten mee. De deelnemers werden random verdeeld over een groep die instructies kregen over de uitvoering van de lichaamsbewegingen of een groep die instructies krijgen over de uitkomst van de beweging. De deelnemers zaten op de grond in een half geroteerde houding. Ze kregen de opdracht zover mogelijk op de muur te kijken als comfortabel was, door naar rechts en naar links te draaien. De groep die instructies kregen over bewegen van het lichaam werden geattendeerd op het bewegen en liften van het bekken en de coördinatie met de rotatie van de romp. Dit is een kermerkende instructievorm die men ook aantreft bij de Feldenkrais benadering en andere lichaamsgeoriënteerde benaderingen. De proefpersonen in de bewegingsuitkomst groep werden vooral geïnstrueerd zover mogelijk achterom te kijken op de muur. De deelnemers herhaalden de test ook met de voeten in omgekeerde richting waarbij de romp de andere kant op werd gedraaid. Dit werd gebruikt als een test om te kijken of er een transfer optrad van de ene zijde naar de andere zijde. 24 uur later werd de retentietest gedaan waarbij alle deelnemers de oefening herhaalden.

Resultaten

De bewegingsuitslag op de muur (laser op hoofd) werd genomen als effectmaat. Op de pretest presteren beide groepen qua bewegingsrange even goed. De groep met de bewegingsinstructie behaalde echter na de test en 24 uur later een significant grotere uitslag dan de bewegingsuitkomst groep.
De auteurs concluderen dat slechts 10 bewegingtrails met instructies rond efficiënte lichaamsbewegingen, in plaats van instructies gericht op het maximaliseren van de externe bewegingsuitslag, tot beter leren, transfer en retentie leidt op een romprotatie taak.

Opmerking samenvatter

Dit onderzoek laat mooi zien dat een taak die vooral op synergie niveau georganiseerd wordt gebaat is bij instructies gericht op dit interne synergieniveau. Dat betekent binnen de fysiotherapie dat interne regulatie van bijvoorbeeld synergiën, coördinatie, spierspanning, fixaties en bewegingsgemak weldegelijk gebaat zijn bij een interne gerichte aandachtsfocus en instructies op dit gebied. Dit is een belangrijke bevinding, omdat er zo verrassend weinig onderzoek is gedaan naar het effect van interne aandacht en/of instructies bij bewegingstaken die minder strikt op de omgeving gericht zijn. Mogelijk dat onderzoekers kiezen voor externe op de omgeving gerichte taken zoals ‘darten’ omdat daardoor de kwantificering vanuit onderzoek heel erg eenvoudig wordt: gewoon de dartscore tellen. Mogelijk dat het ook komt omdat outcome onderzoek, het zit al in het woord, alleen kijkt naar wat er tastbaar ‘uitkomt’. Dat is makkelijk te kwantificeren. De meer  ‘introspectieve’ kant van bewegen is natuurlijk veel moeilijker te kwantificeren, maar voor ons menselijk welzijn niet minder belangrijk.