Pijn wordt een deel van de identiteit bij chronische pijnpatiënten

Chronische pijn heeft een grote invloed op de dagelijkse activiteiten van patiënten.  Vanwege de constant aanwezige pijn bij het dagelijks functioneren kan hierdoor een probleem ontstaan in het verwerken van informatie.  De ‘schema enmeshment theory of pain’ geeft als theoretische onderbouwing hiervan dat het pijn-schema van een individu kan gaan overlappen met iemands zelf-schema. Op basis hiervan wordt er verondersteld dat er bij chronische pijn patiënten een sterke associatie is tussen pijn en zijn persoonlijke identiteit. De uitdrukking ‘ik ben een pijnpatiënt’ verwijst hiernaar. Hier is al onderzoek naar gedaan door middel van interviews en vragenlijsten, maar op die manier worden alleen de bewuste processen gemeten. In dit onderzoek is geprobeerd de eventuele onbewuste associatie tussen pijn en identiteit te meten door middel van de Implicit Association Test.

Methode
In totaal zijn 73 mensen met chronische pijn en 53 gezonde mensen geïncludeerd in dit onderzoek. Van alle chronische pijnpatiënten werden vooraf de volgende factoren gemeten:

• Invloed van pijn op algemeen functioneren is gemeten met de Pain Disability Index (Pollard, 1984).
• Angst en depressie is gemeten door middel van de Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS; Zigmond 1983).
• Angst werd nog een keer uitgebreider gemeten met de State-Trait Anxiety Inventory (Spielberger, 1970).
• Ernst en lijden van pijn is gemeten met de Multidimensional Pain Inventory (Kerns, 1985).
• Hulpeloosheid en acceptatie zijn gemeten met de Acceptance subschaal van de Illenss Cognitions Questionnaire (Evers, 2001).

Vervolgens werd bij alle 126 deelnemers de IAT afgenomen.  De Implicit Association Test (IAT; Greenwald, 1998) is een test waarbij verschillende soorten woorden aan elkaar gekoppeld worden. Hierbij wordt er uit gegaan van het idee dat de reactiesnelheid van participanten korter is als er op onbewust niveau al een associatie is tussen de twee woorden bestond. In dit onderzoek zijn woorden gerelateerd aan identiteit/andere identiteit gekoppeld aan woorden gerelateerd aan pijn/pijnvrij. De woorden die gebruik werden voor identiteit waren: eigen voornaam, eigen achternaam en woonplaats. Voor andere identiteit werden een willekeurige voornaam, achternaam en woonplaats genoemd. De woorden gerelateerd aan pijn waren: ‘kwellend’, ‘vreselijk’ en ‘uitputtend’. De woorden voor pijnvrij waren ‘ontspannend’, ‘bevrijdend’ en ‘verzachtend’. Als er een overlap is tussen pijn en identiteit wordt verwacht dat de reactiesnelheid korter is bij bijvoorbeeld ‘eigen voornaam/kwellend’, dan bij ‘eigen voornaam/ontspannend’.

Resultaten
De associatie tussen pijn en identiteit was sterker bij mensen met chronische pijn dan bij gezonde proefpersonen. Er was een significante correlatie te zien tussen de uitkomst van de IAT en hulpeloosheid, ernst van de pijn, lijden onder de pijn, state anxiety (tijdelijke periode van angst) en trait anxiety (angst als eigenschap). Dit houdt in dat patiënten met een grotere associatie tussen pijn en identiteit ook hoger scoorden op angst, ernst van de pijn, lijden onder de pijn en hulpeloosheid. In tegenstelling tot andere onderzoeken werd er in deze studie geen verband gevonden tussen de associatie pijn/identiteit en depressie of acceptatie.

Opmerkingen samenvatter
Deze uitkomsten van dit onderzoek onderbouwen de ‘schema enmeshment model of pain’. Er lijkt bij mensen met chronische pijn een overlap op te treden met hun persoonlijke identiteit; de pijn wordt als het ware een deel van hun identiteit. Aangezien deze associatie gekoppeld is aan negatievere uitkomsten op pijn, hulpeloosheid en angst, zou dit eventueel een aangrijpingspunt in de therapie kunnen zijn. Interessant is dat acceptance and commitment therapy (ACT) en andere mindfulness based benaderingen juist de deelnemer leert om wat losser te komen van zijn identiteit. Bij ACT bij pijn is dit expliciet gericht op de identiteit van ‘pijnpatiënt’. In essentie leert de patiënt weer dat hij/zij meer is dan de pijn en beperkingen. PsychFysio opleidingen heeft een training voor fysiotherapeuten ontwikkeld in ACT bij chronische pijn, inclusief een patiënten website.

Zie ook:

Het zelfbeeld van de chronische pijnpatiënt bepaalt mede zijn negatieve emoties.