Grotere sterfte rond kerst en nieuwjaar

Kerst en nieuwjaar zijn voor veel mensen fijne en positieve feestdagen die doorgebracht worden met familie en vrienden. Het is echter ook bekend dat juist rond deze feestdagen het aantal zelfmoorden en ongevallen toeneemt. Dit zijn externe oorzaken van overlijden gedurende de feestdagen, maar de auteurs van dit onderzoek hebben zich gericht op natuurlijk overlijden gedurende deze feestdagen. Vaak zijn er de twee weken na kerst minder zorgverleners aanwezig, stellen mensen het uit om naar een arts te gaan en kunnen stressgevoelens toenemen. Dit zou kunnen leiden tot meer sterfgevallen tijdens de kerstvakantie. Het doel van dit onderzoek was om te bekijken of er 1) meer natuurlijke overlijdens waren tijdens Kerst en Oud en Nieuw en 2) als dat zo is, is dit dan gelijkmatig verdeeld over verschillende ziektes of zijn er specifieke ziektes waar het meer of minder is?

Methode

In dit retrospectieve onderzoek zijn alle overlijdenscertificaten in de USA tussen 1979 en 2004 onderzocht, een totaal van 57.451.944. Ziektes zijn opgedeeld in vijf groepen: ziekte van het circulatoire systeem, neoplasma’s, ziekte van het respiratoire systeem, endocriene-, voedings- en metabole ziektes en ziektes van het spijsverteringssysteem. Zowel de primaire oorzaak van overlijden als de secundaire oorzaak zijn bekeken. Er is gefocust op de eerste hulp afdelingen, omdat bekend is dat deze afdelingen overvol zijn tijdens de feestdagen, wat kan leiden tot langere wachttijden en langere rijtijd voor ambulances.

Resultaten

Deze grafiek illustreert duidelijk het toename in aantal sterfgevallen rond kerst en nieuwjaar. In deze grafiek zijn alle ziektes bij elkaar genomen. Er is een duidelijke piek in overlijdens te zien op 1e kerstdag, 2e kerstdag en nieuwjaarsdag. In de week daartussen zijn er ook gemiddeld meer overlijdens dan op andere dagen. Ook de week na nieuwjaar waren er nog ruim 2.000 meer sterfgevallen dan normaal verwacht, rekening houdend met trends en seizoen. Deze pieken waren in alle onderzochte jaren, ieder jaar apart te zien op de eerste hulp afdelingen. In andere settings waren de pieken voor sommige ziektes ook aanwezig, maar de pieken waren minder sterk. Bij de analyse per ziektegroep was in alle groepen een piek te zien in de kerstweek, en in de nieuwjaarsweek een piek voor alle groepen behalve de neoplasma’s. Het lijkt dus zo te zijn, dat bij alle patiëntengroepen, op kankerpatiënten na, het aantal natuurlijke sterfgevallen tijdens de kerstweek boven verwachting toeneemt.

Opmerkingen samenvatter

De auteurs geven een aantal mogelijke verklaringen voor deze duidelijke piek in natuurlijke overlijdens in de weken rondom kerst op de eerste hulp afdelingen.

1. Stresslevels kunnen toenemen tijdens de feestdagen
2. De drukte en te grote vraag op de eerste hulp afdeling kan leiden tot een vertraging in de zorg, wat sterfte tot gevolg kan hebben.
3. Terminaal zieke patiënten willen soms graag thuis zijn tijdens de feestdagen, waardoor er in die tijd minder goede zorg geboden kan worden.
4. Tijdens de feestdagen reizen er meer mensen, waardoor de piek veroorzaakt zou worden door toeristen.
5. Wellicht kunnen mensen hun dood ‘uitstellen’ tot een bepaald symbolisch moment.
6. Mensen van wie de exacte overlijdensdatum onbekend is, kunnen geregistreerd worden als zijnde overleden op 1 januari.
7. Pieken in griep en longontsteking, kunnen pieken in sterftecijfers van andere ziektes veroorzaken.
8. Het koude weer zou een bijdrage kunnen leveren, ondanks dat hiervoor gecorrigeerd is in de analyse.
9. Drugs- of alcoholmisbruik en externe oorzaken worden niet altijd benoemd op overlijdens certificaten, maar kunnen wel tot toenemende sterftecijfers leiden.

Bij al deze verklaringen zijn wel enige kanttekeningen te plaatsen en geen enkele verklaring is sluitend. Waardoor de pieken met de feestdagen zo duidelijk hoger zijn dan verwacht, is tot nu toe nog onbekend, maar zeker is wel dat dit een extra aandachtspunt is voor de zorgverlening.