Motiverende gespreksvoering en fysiotherapie lijkt een succesvolle combinatie?

Het lijden aan chronische oncontroleerbare pijn heeft fysieke, psychische en sociale consequenties, waardoor bij ouderen vaak problemen in zelfzorg ontstaan en de kwaliteit van leven vermindert. Bewegingstherapie ter pijnvermindering is vaak onderzocht en laat positieve effecten zien op zowel fysiek als mentaal vlak. Helaas blijkt de lage motivatie en het weinig uitvoeren van de oefeningen in met name de oudere populatie een belangrijke belemmering te vormen. Maar liefst 87% van de ouderen ziet minstens één barrière om niet thuis te oefenen. Vaak komt daar ook nog een matige communicatie tussen patiënt en hulpverlener bij. Cruciaal is dus om bij oudere mensen met chronische pijn een interventie toe te passen die effectief is tegen de pijn en die de motivatie hoog houdt. Veel mensen hebben echter ambivalente gevoelens ten opzichte van het veranderen van gedrag. Veel gedragingen zijn diep geïntegreerd in hun leven en dit veranderen vraagt veel tijd en inspanning.

Motiverende gespreksvoering is een cliënt-gerichte methode die erop is gericht om de instrinsieke motivatie te verbeteren met als doel gedragsveranderingen te bewerkstelligen. Deze methode moedigt mensen aan om controle te krijgen op hun eigen leefstijl. Motiverende gespreksvoering kan een op zichzelf staande methode zijn, maar het kan ook gecombineerd worden met andere behandelingen. In dit onderzoek wordt het effect van een interventie bestaand uit motiverende gespreksvoering en fysiotherapie gemeten op pijn, fysiek en psychisch functioneren, kwaliteit van leven, self-efficacy (vertrouwen dat men competent met de pijn om kan gaan) en therapietrouw bij ouderen met chronische pijn.

Methode

Zesenvijftig mensen van 65 jaar en ouder die minstens drie maanden chronische musculoskeletale klachten hadden, werden gerandomiseerd ingedeeld in een experimentele of een controle groep. Gedurende 8 weken ontvingen de mensen in de experimentele groep wekelijks een sessie motiverende gespreksvoering en fysiotherapie door een in motiverende gespreksvoering getrainde fysiotherapeut. De controlegroep vervolgde hun normale activiteiten. De oefeningen die de experimentele groep ontving, bestonden uit ontspanningsoefeningen, spierversterkende oefeningen en rekoefeningen van spieren rondom de grote gewrichten en de pijnlocaties. Verder kregen de deelnemers een boek waarin alle oefeningen duidelijk stonden beschreven en afgebeeld, zodat het eenvoudig was de oefeningen thuis goed uit te voeren. Metingen zijn uitgevoerd bij baseline en na afloop van het programma.
De auteurs hebben acht meetinstrumenten gebruikt om pijn, fysieke en psychische componenten te meten.

• Pijnintensiteit: 11-punts rating schaal (numeric rating scale, NRS, Chung 1999).
• Mobiliteit en balans:The Elderly Mobility Scale (EMS, Smith 1994).
• Zelf-effectiviteit: The Pain Self-Efficacy Questionnaire (PSEQ, Nicholas 2007).
• Mate van angst: State-Trait Anxiety Inventory (STAI, Spielberger 1983)
• Algemene geluksgevoel: Subjective Happiness Scale (SHS, Lyubomirsky & Lepper 1999).
• Depressie levels: Geriatric Depression Scale (GDS – Short Form, Sheikh & Yesavage 1986).
• Algemene gezondheid: Short Form 12 (SF-12, Ware et al. 1996).
• Mate van therapietrouw: aanwezigheid bij de 8 begeleide sessies en het voldoen aan de minimum-eis voor thuisoefeningen (120 minuten per week)

Resultaten

Op het gebied van pijn was er tussen de twee groepen een significante vermindering in de experimentele groep ten opzichte van de controlegroep.  Het verschil in score van self-efficacy tussen de twee groepen was niet significant. De experimentele groep liet een significant lager niveau en een significant grotere verandering  van depressie zien  vergeleken met de controlegroep. Wat betreft mobiliteit had de controlegroep bij de baseline-meting een significant betere mobiliteit dan de experimentele groep, maar aan het eind van de interventie was dit omgekeerd. Op kwaliteit van leven was er geen verschil te zien, zowel binnen de groep als tussen de groepen. Algeheel geluksgevoel en angst lieten beide een vermindering zien in de experimentele groep, maar tussen de groepen was er alleen een significant verschil op angst.  Wat betreft therapietrouw waren redelijk goede cijfers te zien. Het percentage aanwezigen bij de sessies was 81,67% en compliance met de thuisoefeningen was 84,33%.
Kortom: er waren significante verbeteringen in pijn intensiteit, self-efficacy, angst, geluksgevoel en mobiliteit binnen de experimentele groep. Binnen de controlegroep was er alleen een significant positief resultaat op het gebied van geluksgevoel. Tussen de groepen was er een significant verschil op pijn intensiteit, angstgevoelens en depressie.

Opmerkingen samenvatter

Dit onderzoek laat enkele goede resultaten te zien en met name de therapietrouw voor het uitvoeren van huiswerkoefeningen was hoog. Nu moet wel gezegd worden dat een groot percentage van de participanten al oefeningen thuis uitvoerden, maar de minimum eis van 120 minuten per week werd daarbij voor de interventie niet gehaald, na de interventie wel. Het lijkt dat fysiotherapie en motiverende gespreksvoering een goede combinatie is voor zowel fysieke als psychische uitkomstmaten. Dat er geen verschil is gevonden op kwaliteit van leven wijten de auteurs aan de korte duur van de interventie; in 8 weken zou het moeilijk zijn om de kwaliteit van leven te veranderen. Wellicht zou een langere interventie-periode ook meer (significante) verschillen tussen de twee groepen laten zien.
Motiverende gespreksvoering is een redelijk eenvoudige manier om therapie effectiever te laten zijn, waardoor betere resultaten behaald worden. Het is eenvoudig te integreren in de dagelijkse praktijk, zonder dat het tijdrovend is. Zie ook Motiverende gespreksvoering tijdens standaard fysiotherapie is zinvol bij chronische rugpatiënten.