Waarnemen van pijnlijke gezichtsexpressie van anderen en het zelf ervaren van pijn beïnvloeden elkaar

Het zal fysiotherapeuten bekend zijn dat negatieve emoties de pijn versterken en positieve emoties de pijn verminderen. Veel minder onderzocht is de invloed van pijnexpressie in het gezicht op de perceptie van pijn. En ook de invloed van pijn op emotionele verwerking van stimuli is weinig onderzocht. Een studie laat zien dat pijn ervoor zorgt dat positieve plaatjes dan als minder plezierig worden gescoord. Een pijnlijk gezicht zien geeft hogere corticale activatie dan andere gezichtsexpressie’s.

Methode
Aan dit onderzoek deden 22 studenten mee. Vooraf werden een aantal vragenlijsten afgenomen die emotionele verwerking of pijnperceptie kunnen beïnvloeden, zoals: State-Trait Anxiety Inventory, Pain Catastrophizing, Saarbrücker Persönlichkeitsfragebogen, Interpersonal Reactivity Index.
Het was een complex onderzoek: de studenten kregen 128 videoclips te zien met gezichtsexpressie’s betreffende blijdschap, pijn, angst of neutrale gezichtsexpressie’s. Als controle videoclips werd 32 maal een fixatiekruis in het beeldscherm getoond. De videoclips duurden één seconde per clip. Een temperatuur stimulus werd aangeboden op de onderarm in twee vormen: pijnlijk en niet pijnlijk. In het gezicht werd het emg-signaal opgemeten van de M. corrugator supercilii, M. orbicularis oculi, en de M. zygomaticus major. Zowel het EMG signaal werd gemeten tijdens het aanbieden van de videoclips, als tijdens de pijnstimulus.

Procedure verloop
Tijdens het onderzoek werd eerst de thermale stimulus gegeven (pijnlijk of niet pijnlijk) en het EMG opgenomen. Daarna volgde één videoclip en de EMG-meting. Vervolgens werd deze videoclip gescoord op:

• Valentie (-4 = erg onplezierig naar +4 = erg plezierig)
• Arousal (1 = geen arousal naar 9 = sterke arousal)

Bovendien werd de temperatuurstimulus op pijn gescoord:

• VAS-pijn (0= geen pijn, 100 = ondragelijke pijn)

Na een korte pauze werd de volgende videoclip aangeboden. In totaal werden zo 160 trails aangeboden.

Resultaten
Videoclips met gezichten met emotionele expressie gaven meer arousal dan neutrale gezichtsexpressies. Dat was feitelijk al bekend. De belangrijke bevinding in het kader van de onderzoeksvraag: tijdens de pijnlijke stimulus werden de emotionele videoclips hoger op arousal gescoord, dan zonder pijnlijke stimulus. Vooral de videoclips met een pijnlijke gezichtsexpressie. En omgekeerd bleek dat videoclips met pijnexpressie ervoor zorgt dat de pijnprikkel als meer pijnlijk werd ervaren.

Opmerking samenvatter
De relatie tussen pijnervaring en het zien van emoties of pijn is bidirectioneel. Aan de ene kant zal het  hebben van pijn ervoor zorgen dat (vooral pijnlijke) gezichtsexpressie van anderen als meer aroused worden waargenomen. Aan de andere kant kunnen pijnlijke gezichtsexpressies van anderen de zelf ervaren pijn verhogen. Pijn  en emoties zijn nauw aan elkaar gerelateerd. Dit onderzoek laat zien dat dit ook geldt tussen personen (dus in het sociale verkeer).

Zie ook:
Stemming beïnvloedt vooral de affectieve dimensie van de pijn en niet de sensorisch dimensie.