Goede voornemens rond leefstijl ook goed voor je mentale gezondheid

Het effect van leefstijl op mentale gezondheid wordt door hulpverleners erg onderschat. Reden voor de auteur om acht leefstijl interventies te bespreken. Het is voldoende bekend dat stoppen met roken, minimaliseren van alcohol gebruik, meer bewegen en gezond eten een grote impact heeft op de preventie en progressie van een groot aantal fysieke aandoeningen. Dat leefstijl ook een sterke impact heeft op de mentale gezondheid is veel minder bekend onder het algemene publiek en hulpverleners. Leefstijl veranderingen gericht op mentale gezondheid hebben een aantal voordelen. Ze zijn effectief en doelmatig. Kunnen op zichzelf staat of in combinatie met andere therapieën gegeven worden. Ze zijn doorgaans overal beschikbaar en betaalbaar. Ze kunnen direct geïntroduceerd worden bij de patiënt. Er kleeft geen stigma aan, zoals bij psychotherapie. Er zijn minder bijeffecten en complicaties dan bijvoorbeeld medicatie. En een groot aantal van de voorgestelde leefstijl veranderingen zijn prettig om uit te voeren en daardoor motiverend. Ze verminderen niet alleen psychopathologie, maar bevorderen ook mentale gezondheid en welzijn. Economische gezien leveren ze een enorme besparing op. En recent bleek dat leefstijl veranderingen en geluk zich blijkt te verspreiden door het sociale netwerk. Vele mensen profiteren er dus van.
Walsh bespreekt in dit artikel de volgende acht leefstijl veranderingen. We vatten het kort samen:

• Sport: sporten reduceert het risico op depressie en neurodegeneratieve aandoeningen zoals alzheimer en parkinson. Therapeutisch ziet men positieve effecten bij depressie, angst, eetproblematiek, body dysmorphic disorders, en chronische pijn.
• Voeding: voor de psychische gezondheid gunstig voedingspatroon bestaat volgens Walsh uit (a) een palet van diverse verschillend gekleurde groenten (regenboog dieet), (b) Vis die rijk is aan omega-3 (zoals zalm). Vermijd vis met veel kwik. En (c) voorkom overmatig calorieën. Recent onderzoek toont dat het effect van voeding op mentale gezondheid epigenetisch overgedragen kan worden op de volgende generatie. Voedingssupplementen die de auteur noemt die een gunstig effect op de mentale gezondheid hebben zijn: vitamine-D, foliumzuur, SAME (S-adenosyl-methionine) en vooral ook weer visolie in verband met de omega-3. Bovendien stelt de auteur dat ’a diet that is good for the brain is good for the body’.
• Natuur: het vertoeven in de natuur wordt van oudsher al aangegeven als gezond en inspirerend. Onze kunstmatige omgeving bevat veel lawaai en weinig natuurlijk licht. Dit heeft nadelige gevolgen op stemming, slaap, een diurnal ritmen, en op aandacht en cognitief functioneren. De alom vertegenwoordigde multimedia creëert een van de evolutie vervreemde omgeving die voor het opgroeien van kinderen ongunstig kan zijn (ADHD?). de multimedia omgeving waar we in leven kent soms enkele voordelen, maar vooral de passiviteit, overload, verslaving en technosstress moeten genoemd worden als nadelen. In de natuur zijn of er zicht op hebben blijkt daarentegen voor het cognitieve en emotionele functioneren gunstig te zijn.
• Relaties: goede relaties vormen een basis voor fysieke en mentale gezondheid. Niet voor niets blijkt keer op keer het effect van psychotherapeut in belangrijke mate af te hangen van de kwaliteit van de therapeutische relatie. Conflict of eenzaamheid zijn voorbeelden van het negatieve effect van slechte of geen relaties. De patiënt aanmoedigen te investeren in de kwaliteit van zijn relatie blijkt een belangrijk en goed advies te zijn.
• Recreatie: door positieve emoties transformeert men. Zie de broaden-and-build theory. Plezierige recreatieve activiteiten (spel, humor, kunst etc) leveren een bron aan van positieve emoties.
  Relaxatie: stress is alom aanwezig en eist zo zijn tol op de fysieke- en mentale gezondheid. Toch zijn maar weinig mensen getraind in stressmanagement. Er zijn veel verschillende methoden. Enkele gunstige methoden (Oosters of Westers) die Walsh noemt zijn Tai Chi, Yoga, Mindfulness meditatie, geleide fantasie, progressieve spierrelaxatie.
• Religie en spirituele betrokkenheid: een aanzienlijke hoeveelheid onderzoek toont een complex maar doorgaans gunstige effect aan van religie/spiritualiteit op de mentale gezondheid. Als vuistregel geldt dat als binnen de religie/spiritualiteit liefde en vergeving centraal staan ze doorgaans gunstig is, staat echter straf en schuld voorop dan kan ze ook schadelijk zijn.
• Helpen: altruïsme blijk een groot aantal mentale voordelen te hebben. Het vermindert gierigheid, jaloezie, en egoïsme. Het bevordert gezonde kwaliteiten zoals liefde, blijdschap, goedgevigheid. De paradox van geluk is ‘je tijd en bronnen aan anderen spenderen maakt je gelukkiger’. Ook helpen en altruïsme blijkt besmettelijk, ze verspreidt zich vanaf de bron door het sociale netwerk heen.

Opmerking samenvatter

Goede voornemens voor het komende jaar gericht op verbetering van bovengenoemde leefstijl gebieden kunnen de mentale gezondheid van uzelf of uw patiënt goed doen. Voor de fysiotherapeut die met stressgerelateerde problematiek werkt is het verstandig om naast het aanbieden van stressmanagement technieken de patiënt aan te moedigen en te begeleiden in bovengenoemde leefstijl veranderingen. Het is natuurlijk dweilen met de kraan open als de patiënt op alle bovengenoemde gebieden negatief scoort en dan de overmatige spanning, angst, pijn of somberheid wil reduceren door een ontspanningsoefening.
Wij wensen u prettige feestdagen en een gezond en gelukkig nieuwjaar.