Een dominante lichaamshouding verhoogt de pijndrempel: implicaties voor therapie

Bij zowel mens als dier worden doorgaans sociale posities van macht en dominantie uitgedrukt in een expansieve houding, terwijl een ondergeschikte status zich weerspiegelt in een samengetrokken houding. Recent onderzoekt toont dat deze houdingen nabootsen de bijpassende gevoelens oproepen inclusief het bijpassende hormonale patroon. Als iemand in een dominante houding gaat staan neemt het testosteron gehalte toe en het cortisol gehalte af. Door het aannemen van een ondergeschikte houding ontstaat het omgekeerde patroon. Dominantie is geassocieerd met de perceptie van controle en zelfeffectiviteit. De perceptie van controle en zelfeffectiviteit is geassocieerd met een hogere pijndrempel. De auteurs van dit artikel vragen zich af of het aannemen van een dominante of ondergeschikte houding van invloed is op de pijndrempel.

Eerste experiment

In het eerste experiment moesten de 89 deelnemers een expansieve houding, neutrale houding of ingetrokken houding aannemen. Voorafgaande aan deze houding werd de pijndrempel gemeten met een tourniquet test. Daarbij werd de band van een bloeddrukmeter rond de bovenarm langzaam sterker opgepompt. De deelnemer moest aangeven wanneer het onaangenaam begon te worden. Het kwikniveau was dan het meetgetal. Na het aannemen van deze houding werd de pijndrempel opnieuw gemeten. Het resultaat is dat het aannemen van een dominante houding zorgt dat de pijndrempel significant toeneemt. Ten opzichte van het aannemen van een ingetrokken (submissieve)- of neutrale houding.

Tweede experiment

Aan het tweede experiment deden 30 deelnemers mee. Ze moesten in een stoel plaatsnemen voor iemand die ook een proefpersoon leek, maar die feitelijk bij het experiment hoorde. Om de beurt moest men dan vertellen wat men op de natuurdia’s zag die geprojecteerd werden achter de hoofden van de partner waar men mee werkte. De partner die bij het experiment hoorde nam bij de helft van de proefpersonen een dominante houding aan en bij de andere helft van de proefpersonen een ondergeschikte houding. Uit onderzoek is bekend dat het aannemen van deze houdingen bij degene die voor je zit automatisch een tegengestelde houding oproept. Het aannemen van een dominante lichaamshouding roept dus bij de daar tegenover zittende proefpersoon een meer ondergeschikte lichaamshouding op. De onderzoekers verwachten dat deze opgeroepen lichaamshouding wederom invloed heeft op de pijndrempel. Inderdaad bleek dat de pijndrempel van de proefpersoon significant lager was als ze met een experimentator hadden samengewerkt die een dominante houding aan nam, dan wanneer de experimentator een ondergeschikte houding aannam.

Opmerking samenvatter

Menig fysiotherapeut zal hier direct subtiele aangrijpingspunten voor zijn behandeling zien. Enerzijds zal hij de patiënt kunnen instrueren een meer open, recht en meer ‘aanwezige’ houding aan te nemen, omdat dit mogelijk de pijnperceptie beïnvloedt (experiment 1). Bovendien zal de fysiotherapeut ervoor waken een niet al te dominante lichaamshouding aan te nemen. Natuurlijk hoeft de fysiotherapeut geen ondergeschikte houding aan te nemen, maar mede vanuit de gedachten van een coöperatief participatie model kan de fysiotherapeut wel nastreven een lichaamshouding aan te nemen die gelijkwaardigheid communiceert.