Positieve doelen inhiberen pijnvermijdingsdoelen

Het fear-avoidance model voorspelt dat patiënten die bang zijn voor pijn of schade, minder zullen bewegen. Toch blijkt in de praktijk deze relatie niet altijd aantoonbaar. Bij sommige patiënten is de relatie tussen fear-avoidance en vermijden van bewegen laag. De auteurs van dit artikel stellen dat vermijden van bewegen minder stabiel is dan het fear-avoidance model voorhoudt. De auteurs stellen dat het doel ‘pijn vermijden’ slechts één doel is van de patiënt. Vaak hebben patiënten meerdere verschillende concurrerende doelen. ‘Pijn vermijden’ is dan slechts één doel en heeft de patiënt daarnaast bijvoorbeeld ‘taak afmaken’ als een concurrerend doel. Welk doel gekozen wordt hangt af van de kosten/baten analyse van de verschillende doelen. Als een doel eenmaal gekozen is zorgt goal shielding ervoor dat concurrerende doelen geïntimideerd worden, zodat het gekozen doel beter nagestreefd kan worden. De auteurs van dit artikel onderzochten of studenten een pijnlijke taak langer volhielden en minder vermeden als ze deze taak meer waardevol vonden.

Methode
Aan dit onderzoek deden 56 psychologiestudenten mee. De taak die uitgevoerd werd was letter- en cijferherkenning. De deelnemers werd verteld dat tijdens de pijntaak er in de helft van de gevallen een pijnlijke elektrische schok zou volgen op de respons van de deelnemer. Deze schok volgde niet tijdens de neutrale taak. Per trial konden de deelnemers beslissen om de pijntaak wel te doen of niet te doen (vermijden). Het belang van de pijntaak werd gemanipuleerd door de helft van de deelnemers te vertellen dat ze met de pijntaak met elke respons die ze gaven vijf punten konden verdienen. Deze punten konden na het experiment worden ingewisseld voor geld (maximaal vijf euro). Bij de controle groep werd deze beloning niet gekoppeld aan pijntaak uitvoering.
Na het experiment moesten deelnemers aangeven hoe belangrijk ze de pijntaak en de neutrale taak vonden, hoe pijnlijk en hoe onplezierig de elektrische schok was, hoe bang ze voor deze schok waren, en catastroferen over pijn in het algemeen (PCS, Sullivan, e.a., 1995).

Resultaten
De deelnemers in de groep die beloond werden voor een respons op de pijntaak vonden de pijntaak significant belangrijker dan de deelnemers die niet beloond werden. Bovendien vonden de deelnemers in de groep die beloond werden voor de pijntaak, de neutrale taak als significant minder belangrijk dan de deelnemers die niet beloond werden.
Belangrijk voor dit onderzoek was dat de deelnemers in de groep die beloond werd significant minder de pijntaak vermeden. De angst voor de elektrische schok was in deze groep niet gecorreleerd met de mate van vermijding van pijntaak. In de groep die niet beloond werd op de pijntaak was de angst voor de elektrische schok juist wel gecorreleerd met vermijding van de pijntaak. Algemeen catastroferen over pijn had geen relatie met vermijden van de pijntaak in beide groepen.

Opmerkingen samenvatter
Dit onderzoek laat zien hoe met de tijd theoretische modellen genuanceerd worden. Vertaald naar de klinische praktijk suggereert het onderzoek dat het pijn vermijdingsgedrag afhankelijk is van verschillende concurrerende doelen. Het vermijden van pijn is dan slechts een doel. Als een ander doel in de ogen van de patiënt belangrijker is (bijvoorbeeld kleinkind knuffelen) dan zal de patiënt toch bewegen om dit doel te bereiken. Goal shielding zorgt ervoor dat het doel ‘kleinkind knuffelen’ meer op de voorgrond blijft, en het concurrerende doel ‘pijn vermijden’ geïnhibeerd wordt.
Het interessante is dat veel coaching methoden goed in staat zijn concurrerende positieve doelen van de patiënt te activeren (in plaats van pijnvermijding). We zetten de coachingmethoden die PsychFysio opleidingen onderwijst in dat kader onder elkaar:

• Motivational interviewing (MI) laat de patiënt zelf zijn doelen en waarden exploreren, maar bekrachtigt subtiel verandertaal richting beter fysiek functioneren.
• Solution Focused Therapy (SFT), ook wel oplossingsgericht werken genoemd, laat de patiënt gedetailleerd fantaseren over belangrijke doelen via de wondervraag.
• Neuro-linguistisch programmeren (NLP) benadrukt positief geformuleerde doelen en laat deze helder visualiseren en beleven.
• Acceptance and commitment therapy (ACT) exploreert uitgebreid de levenswaarden van de patiënt en laat deze omzetten in concrete doelen. Accepteren van pijn en het nastreven van belangrijke doelen staat centraal.
• Positieve psychologie benadrukt dat hedonistische doelen (bijvoorbeeld pijn vermijden/gemak nastreven) uiteindelijk veel minder welzijn geven dan eudaimonische doelen (bijvoorbeeld zelfontwikkeling/verbondenheid met anderen).

Wetenschappelijk gezien zijn er ruim voldoende aanwijzingen dat de processen die deze coaching methoden aanspreken evidence based zijn. Veel fysiotherapeuten hebben inmiddels met succes hun benadering van de patiënt met deze coachingmethoden verrijkt.