Training van buikademhaling toch gunstig voor COPD patiënten

Het was nog onbekend of diafragmale ademtraining gunstig of juist ongunstig is voor COPD patiënten. Een recente systematische review concludeert dat er teveel methodologische problemen in de onderzoeken aanwezig zijn. Voor zover de auteurs weten is er nog geen RCT gedaan die het effect onderzocht van diafragmale ademtraining op de natuurlijke ademhaling van COPD patiënten. De hypothese van de auteurs is dat training van diafragmaal ademhalen daadwerkelijk de beweging van het diafragma tijdens de natuurlijke ademhaling verhoogt. Bovendien veronderstellen zij dat de respiratoire symptomen afnemen, en dat de inspanningstolerantie en gezondheid gerelateerde kwaliteit van leven toeneemt.

Methode

Aan dit onderzoek deden 30 COPD patiënten mee. De gemiddelde FEV1 was 43% van de voorspelde waarde. De patiënten werden gelijk verdeeld over een trainingsgroep en een controlegroep. De patiënt in de trainingsgroep kregen vier weken lang training in diafragmaal ademhalen. De patiënten in de controlegroep kregen gebruikelijke zorg. De onderzoekers die de metingen verrichtten waren geblindeerd.
De diafragmale ademtraining bestond uit drie sessies per week van 45 min (in totaal 12 sessies). De patiënt traint in elke sessie de ademhaling in vijf verschillende houdingen: ruglig, rechter en linker laterale decubitus, zittend en staand. Per houding moest de patiënt drie series van 10 ademhalingen trainen. In totaal dus 150 ademhalingen. Tussen elke serie van 10 ademhalingen moest de patiënt één minuut normaal ademhalen. De adem instructie was: adem maximaal in en laat daarbij de lucht naar je buik stromen. Adem normaal uit zonder de buik geforceerd in te trekken. Tactiele feedback verkreeg de patiënt door een hand op de buik en een hand op de borst te houden. Als criterium voor competent diafragmaal ademhalen gold dat de uitslag van de buik beweging tijdens natuurlijk ademhalen minimaal verdubbeld was.

Metingen

• Thoracaal-abdominaal beweging: de verhouding borst/buikadembeweging werd gemeten via  plethysmography (respitrace).
• Diafragma uitslag: via ultrageluid echo werd de verplaatsing van het diafragma vastgesteld aan de mate van daling van linker tak van de poortader.
• Spirometry,
• Benauwdheid: aangepaste versie van medical research Council dyspnea Scale (Mahler, e.a., 1988.)
• COPD gerelateerde kwaliteit van leven: St George’s respiratory Questionnaire (SGRQ: Jones, e.a., 1992).
• Inspanningstolerantie: zes minuten wandeltest (6MWT).

Resultaten

Direct na de vier weken diafragmale ademtraining heeft de trainingsgroep meer buikademhaling tijdens natuurlijk ademhalen dan de controlegroep. Ook tijdens bewuste buikademhaling is de uitslag groter. Ook toonde de trainingsgroep een grotere bewegingsuitslag van het diafragma na de training dan de controlegroep. De effectsterktes waren matig tot sterk. In de controlegroep zag men geen verandering in buikademhaling of bewegingsuitslag van het diafragma. In de trainingsgroep verbetert de COPD gerelateerde kwaliteit van leven met 10 punten en dit is significant ten opzichte van de controlegroep. Ook presteerde de trainingsgroep beter op de 6 minuten wandeltest dan de controlegroep. De spirometrische waarden en longvolumina bleven in beide groepen ongewijzigd. De patiënten die bij aanvang de minste buikademhaling of diafragmale beweging hadden boekten wat betreft diafragmaal ademen de grootste vooruitgang.

Opmerkingen samenvatter

Sinds de publicaties van Rik Gosselink (bijvoorbeeld 1995) is training van de buikenademhaling bij COPD patiënten in een negatief daglicht gekomen. Het zou bij COPD patiënten de efficiëntie van de ademhaling juist kunnen verstoren. Toch is dit thema altijd controversieel gebleven. Sommige onderzoeken vonden wel positieve effecten en andere onderzoeken vonden dit niet. De huidige RCT toont duidelijk wel positieve effecten. Enkele verschillen die de auteurs noemen ten opzichte van het onderzoek van Rik Gosselink zijn: meer trainingssessies in het huidige onderzoek, training in een grotere diversiteit aan houdingen, de luchtweg obstructie was iets lichter in het huidige onderzoek (43% versus 34% FEV1). Dit laatste kan belangrijk zijn. Het is denkbaar dat buikademtraining voor bepaalde subgroepen gunstig, maar voor bijvoorbeeld de ‘slechtere’ COPD patiënten ongunstig is. Onderzoek naar een goed afgebakende indicatie voor buikademtraining is nodig.