Mindfulness leidt tot meer objectieve afstand tot eigen piekergedachten en minder reactiviteit hierop

Decentreren kan volgens de auteurs één van de mechanismen zijn waardoor mindfulness training effectief is in het verminderen van zowel piekeren als de emotionele reactie op het piekeren. Onder decentreren wordt in mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) het vermogen verstaan waarbij men gedachten leert zien als gebeurtenissen in de mind in plaats van dat men ze beschouwd als een daadwerkelijke weergave van de realiteit of als een accurate zelfbeschrijving. Bij decentreren leert men in toenemende mate interne ervaringen meer objectief te beschouwen. De nadruk ligt veel meer op het komen tot een andere relatie tot de gedachten dan dat men de inhoud van de gedachten probeert te veranderen. Binnen Acceptance and commitment therapy (ACT) wordt dit proces defusie genoemd.
Klinisch onderzoek toont dat mindfulness training depressief piekeren kan verminderen, maar het is nog onduidelijk hoe dit effect tot stand komt. Mogelijk speelt decentreren hier volgens de auteurs een rol. De auteurs vragen zich af of mindfulness training in de vorm van mindful ademen tot sterkere decentering leidt dan andere relaxatie methoden die minder nadruk op mindfulness leggen. Bovendien kijken de auteurs naar de effecten op piekeren.
Daartoe vergelijken de auteurs in een experiment de volgende drie stressmanagement technieken met elkaar bij een niet klinische groep die relatief onbekend zijn met meditatie. De drie technieken zijn:

• Mindful ademen,
• Progressieve spierrelaxatie,
• Loving-kindness mediatie.

De drie technieken komen in die zin overeen dat ze een gevoel van relaxatie kunnen geven. Maar het doel van mindful ademen verschilt duidelijk van de doelen van de andere twee technieken. Progressieve relaxatie richt zich op een toename in gevoelens van spierontspanning, terwijl loving-kindness meditatie een gevoel van sociale verbondenheid en compassie probeert te versterken (zie psychfysio). Mindful ademen richt zich echter niet expliciet op het veranderen van lichamelijke of emotionele gevoelens, maar op het observeren en accepteren van actuele interne ervaringen zoals ze zijn terwijl men een primaire focus op de ademsensaties houdt.
De auteurs verwachten dat mindful ademen tot sterkere decentreren leidt dan de ander twee methoden. Wel verwachten de auteurs dat in deze eenmalige beginners training de frequentie van piekergedachten meer toeneemt dan de andere methoden, omdat men hier meer gewaar van wordt. Voortgezette training kan ook de frequentie van de piekergedachten verminderen. En tot slot verwachten de auteurs dat de link (correlatie) tussen piekergedachten en negatieve emotionele reacties daarop meer afneemt bij mindful ademen omdat decentreren door het objectieve schouwen de automatische reactie tussen gedachten en emotie doorbreekt.

Methode
Aan dit onderzoek deden 190 vrouwelijke studenten mee. In essentie werden ze random toegewezen aan één van de drie technieken. Ze kregen daarna één maal een audio opname van 15 minuten te horen waarin de techniek begeleid werd. Direct daarna vulden ze een set vragenlijsten in bestaande uit:

• Frequentie van piekergedachten tijdens het experiment.
• Emotionele reactie op de piekergedachten tijdens het experiment.
• Decentreren: subschaal van de Toronto Mindfulness Scale (TMS, Lau e.a, 2006). Deze subschaal bestaat uit 7 items en is ontwikkeld om direct na meditatie af te nemen.
• Negatieve emoties: Positive and Negative Affect Scale (PANAS, Watson, ea., 1988).
• Begrijpelijkheid van- en compliantie aan de instructies.

Resultaten
One-way ANOVA toont dat de deelnemers in de mindful adem groep inderdaad meer piekergedachten rapporteerden, maar ook zoals verwacht een sterkere decentreren dan de andere twee methoden. Ook de voorspelde emotionele reactiviteit op de piekergedachten was lager in de mindful adem groep dan in de andere twee groepen.

Opmerking samenvatter
Een eenmalige sessie van mindful ademen versterkt decentreren. De deelnemers kunnen meer objectief hun gedachten als gedachten zien. Bovendien reageren ze minder emotioneel op de piekergedachten die ze hebben. Opvallend is natuurlijk dat de frequentie van de piekergedachten juist toeneemt tijdens een eenmalige mindful ademen sessie. Dit lijkt vreemd omdat klinisch onderzoek juist aantoont dat meer uitgebreide mindfulness training van een aantal weken de piekerfrequentie vermindert. Dit komt volgens de auteurs omdat bij deze eerste eenmalige training de deelnemers zich meer bewust worden van hun innerlijke ervaringen en dus ook van hun (pieker)gedachten. Terwijl voortzetting van midfulness training tot een afname van piekeren leidt via habituatie, verhoogde disstress tolerantie en emotionele verwerking.
Indien de fysiotherapeut te maken krijgt met gespannen patiënten die ook overmatig piekeren dan kan hij voor het piekeren denken aan het inzetten van mindful ademen. Natuurlijk kan progressieve relaxatie ook een plaats hebben, bijvoorbeeld als er ook sprake blijkt van (pijnlijk) gespannen musculatuur.