Zowel de kwantiteit als de kwaliteit van de motivatie van de patiënt versterken bij coachen richting meer bewegen

Gebrek aan motivatie is bij inactieve groepen de belangrijkste barrière  tot meer intensief fysiek bewegen. In het volgende noemen we dit voor het gemak ‘sportief bewegen’. Motivatie is echter een complex proces. De auteurs stellen dat er binnen motivatie twee dimensies onderscheiden kunnen  worden die beide onderzocht en beïnvloedt moeten worden. Deze dimensie zijn:

• Kwantiteit van de motivatie. Hoe sterk wil iemand het? Het is de sterkte van de drive of verlangen om sportief te gaan bewegen.
• Kwaliteit van de motivatie. Waarom wil iemand het? Het geeft als het ware de achterliggende beweegredenen weer van de cliënt om meer sportief te gaan bewegen. Deze kwaliteit van motivatie wordt mooi gevangen door de Self-Determination Theory (SDT van Deci en Ryan). Deze theorie veronderstelt dat de kwaliteit van motivatie verloopt van a-motivatie via extrinsieke motivatie naar intrinsieke motivatie. In de bijlage staan de dimensies beschrijven. (zie ook: https://psychfysio.nl/nieuws/4_11_1.html)

De Physical Activity Counseling (PAC) trail was gericht op mensen met een inactief leven en richtte zich in de begin fase van de coaching op het verhogen van de kwantiteit van de motivatie en in een latere fase op de kwaliteit van de motivatie. Dit laatste werd bereikt door een cliënt gerichte  autonomie ondersteunende coachingstijl bestaande uit:

• Het perspectief van de cliënt in de vorm van zijn/haar gevoelens en gedachten werd nadrukkelijk erkend.
• Relevante informatie, maar vooral ook keuze opties aanbieden.
• Ze min mogelijk druk en controle op de cliënt uitoefenen.

Uit onderzoek bleek dat deze coachingstijl leidt tot meer self-determined motivatie en meer sportief bewegen.
De auteurs willen onderzoeken of kwaliteit van motivatie een extra en modererend effect heeft op de hoeveelheid sportief bewegen naast de kwantiteit van de motivatie.

Methode

De PAC interventie was gericht op het bevorderen van de kwaliteit van de motivatie tot meer sportief bewegen door aan te sluiten bij de drie centrale motivaties van mensen in het algemeen: verbondenheid, autonomie, en competentie.
Patiënten uit de eerste lijn die inactief waren, maar verder geen ziektes hadden ondergingen één korte sportief bewegen coaching interventie van gemiddeld 2-4 minuten uitgevoerd door de eerstelijns werkers (huisartsen/praktijkwerker). De patiënten werden daarna nogmaals benaderd met de vraag of ze aan het vervolg van het onderzoek wilden deelnemen. De deelnemers werden daarna random verdeeld over een groep die geen verdere coaching meer ontving en een groep die intensieve coaching kreeg richting meer sportief bewegen. Deze coaching bestond uit zes twee wekelijkse sessies (drie real live, 3 telefoon). Interventies waren:

• Waarden interview om de kwantiteit van de motivatie op te bouwen, en behoefte aan autonomie en verbondenheid te ondersteunen,
• Samenwerkend doelen stellen en problem solving gericht op verminderen van barrières. Dit om het gevoel van competentie/eigeneffectiviteit op te bouwen,
• Plezier (enjoyment) verhogen om de intrinsieke motivatie te verhogen.

Het coachingstraject duurde drie maanden, de follow-up volgde drie maanden na afronding van het traject. Er deden aan dit onderzoek 120 deelnemers mee (gemiddeld 47,2 jaar).
Metingen

• Kwantiteit van de motivatie:  Dit werd gemeten door 7 vragen. “Hoe gemotiveerd ben je om de komende 6 weken in je vrije tijd meer dan 20 minuten sportief te bewegen voor minstens 1 dag per week?” Antwoord schaal:  0% in het geheel niet gemotiveerd —100% volledig gemotiveerd. Zo werden 7 vragen gesteld waarbij 1 dag achtereenvolgens werd vervangen door 2 dagen, 3 dagen etc. t/m 7 dagen per week. Het gemiddelde van deze zeven vragen werd als maat genomen.
• Kwaliteit van de motivatie: Behavioral Regulation in Exercise Questionnaire -2 (BREQ-2: Markland e.a., 2004). Om een eenduidig continuüm te creëren werden de schalen als volgt gewogen: externe regulatie = -2, introjected motivatie = -1, identified regulation = +1, intrinsic motivation = +2 om een eenduidig continuüm te creëren.
• Fysieke activiteit: Godin leisure-Time Exercise Questionnaire (GLTEQ: Godin e,a, 1985).

Resultaten

Regressie analyse laat zien dat beide vormen van motivatie een eigen direct effect hebben op de mate van sportief bewegen. Bovendien blijkt dat de kwaliteit van de motivatie ook een indirect effect heeft: de kwaliteit van de motivatie kan de relatie tussen kwantiteit van de motivatie en mate van sportief bewegen positief beïnvloeden.

Opmerkingen samenvatter

Het onderzoek laat zien dat het motiveren van de cliënt door de voordelen en de nadelen af te wegen (=rationeel proces) min of meer zorgt voor een stuk kwantiteit van de motivatie, maar dat de kwaliteit van de motivatie vooral versterkt wordt als men als leefstijlcoach aansluit bij de drie fundamentele behoeften van mensen: de behoefte aan verbondenheid, de behoefte aan autonomie en de behoefte competent te zijn. Motivational interviewing en oplossingsgericht coachen zijn twee elkaar versterkende coachingsstijlen die hier naadloos bij aansluiten.

Bron: Fortier, M. S., Wiseman, E., Sweet, S.N., O’Sullivan, T.L., Blanchard, C.M., Sigal, R.J., Hogg, W. (2011). A moderated mediation of motivation on physical activity in the context of the Physical Activity Counseling randomized control trial. Psychology of Sport and Exercise, 12, 71-78.

Bijlage 1.Toelichting op de zes motivationele toestanden Amotivatie: geen motivatie Bij externe sturing toont de patiënt het gezondheidsgedrag omdat hij zich daartoe gedwongen voelt. De fysiotherapeut heeft gezegd dat de oefening nodig was en dat hij zou stoppen als de patiënt geen verbetering in belastbaarheid laat zien. Bij introjectieve sturing doet de patiënt het omdat hij zich van binnen uit daartoe gedwongen voelt. Uit schaamte, angst om een flater te slaan, zijn neiging tot opscheppen, niet onder willen doen voor een ander dwingen hem er toe de opdracht uit te voeren. Bij identificatie voert de patiënt het gezondheidsgedrag uit omdat hij echt overtuigd is van het persoonlijk belang. De patiënt vindt een betere conditie verkrijgen belangrijk voor zichzelf. Integratieve sturing ligt als ware nog dieper binnen de persoon. Conditie en fitheid zijn waarden die helemaal bij de persoon zijn gaan horen. Ze maken deel uit van zijn identiteit. Het zijn centrale aspecten in zijn persoonlijk streven. Bij intrinsieke motivatie is de patiënt de activiteit op zich gaan waarderen en niet alleen de uitkomsten. Dat is het kenmerkende verschil met de voorgaande externe motivaties. De patiënt identificeert zich niet alleen met de sportieve activiteiten maar geniet daar ook van.   Bron: Burken, P. v. (2004). Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut: deel II. Houten, Bohn Stafleu Van Loghum. (p. 91-92).

© www.PsychFysio.nl
drs. P. van Burken