Zelfregulatie vermoeidheid bij chronische pijnpatiënten

De taaklast van mensen met chronische pijn kan dermate hoog en langdurig zijn dat zelfregulatie vermoeidheid kan optreden. Daardoor kunnen ze hun reacties en gedragingen (coping) minder goed wilsmatig sturen, en hebben ze moeite met het uitvoeren van allerlei goed bedoelde adviezen van hulpverleners.
De auteurs onderzoeken of patiënten met fibromyalgie en temporomandibulaire disorders minder lang een taak kunnen volhouden als ze eerst een moeilijke zelfregulatie taak hebben gehad. Bovendien kijken de auteurs of er verbanden zijn tussen zelfregulatie vermoeidheid en cortisol niveau, bloedglucose niveau en hartfrequentie variabiliteit. Deze laatste maat kan als index gezien worden voor centrale inhibitie, een aspect van zelfcontrole.

Methode
Aan dit onderzoek deden 100 vrouwen mee (25-56 jaar oud) die aangaven een medische diagnose van fibromyalgie en/of temporomandibulaire disorder te hebben (langer dan 2 maanden). De VAS-pijn moest minimaal 3 zijn. De pijnvrije controlegroep had geen (chronische) pijnaandoening en moest een VAS-pijn van 0 scoren.
De zelfregulatie sterkte werd gemeten door het oplossen van 11 anagrammen. De eerste anagram was echter onoplosbaar en de tijd die de deelnemers volharden in het oplossen werd als zelfregulatie strekte beschouwd. Voorafgaande aan deze anagram taak moesten de deelnemers naar een videoband kijken waarop een interview werd afgenomen, het geluid was weggedraaid. Alle deelnemers moesten inschatten hoeveel pijn de geïnterviewde had en welke persoonskenmerken. De deelnemers in de moeilijke zelfregulatie groep kregen tijdens het interview afleidende woorden onder in beeld aangeboden. De opdracht was deze woorden te negeren (dit vereist zelfcontrole). De deelnemers in de makkelijke zelfregulatie groep werden niet afgeleid door het aanbieden van woorden.

De volgende achtergrond variabelen werd opgemeten:

• Stemming: Positive and Negative Affect Schedule (PANAS: Watson, e.a., 1994).
• Taakbeleving: 6 likert vragen: met vragen als de taak was moeilijk, moest me concentreren etc.
• Psychologisch functioneren: Symptom Check List-90 (SCL90: Derogatis, e.a.,1979).
• Hartfrequentievariabiliteit: (HRV).
• Cortisolreactie: via speekselmeting.
• Bloedglucose: accu-check.

Resultaten
De pijnpatiënten volharden als groep minder lang op de onoplosbare anagram taak dan de pijnvrije controle groep. Zowel de patiënten als de pijnvrije deelnemers zetten minder lang door op de onoplosbare anagram als ze vooraf de moeilijke zelfregulatie taak hadden gedaan. Opvallend was dat de chronische pijnpatiënten in de makkelijke zelfregulatie conditie een zelfde mate van doorzettingsvermogen tonen op de onoplosbare anagram als de deelnemers in de moeilijke zelfregulatie conditie (zowel pijn patiënten als controle). De onderzoekers interpreteren deze bevinding als volgt: mogelijk dat bij de chronische pijnpatiënten er al sprake was van (chronisch) zelfregulatie vermoeidheid, zodat de moeilijke zelfregulatie taak daar geen extra negatief effect meer op had. Anders gezegd: chronische pijnpatiënten functioneren zoals de pijnvrije controle groep die net een vermoeiende zelfregulatie taak hadden gehad.
Omdat dat pijnpatiënten en de pijnvrije controle verschilden in. Om de ‘oorzaak’ van het verschil in volhardendheid tussen de chronische pijn patiënten en de pijnvrije groep nader te onderzoeken werden de volgende variabelen als covariabele in de analyse gevoerd: pijnniveau, angst, depressie, interpersoonlijke sensitiviteit, positief affect, vermoeidheid, en baseline HRV. Het bleek dat alleen de mate van pijn het verschil in volhardendheid tussen de groepen kon verklaren.

Opmerking samenvatter
Chronische pijnpatiënten lijken als het ware chronisch vermoeid wat betreft het zelfregulatie vermogen. Pijn blijkt hier de belangrijkste variabele (oorzaak) in te zijn. Dat betekent dat fysiotherapeuten en andere hulpverleners zich dit moeten realiseren als ze cognitieve en/of gedragmatige interventies inzetten. De patiënt kan te moe zijn dit adequaat uit te voeren. Als een patiënt er erg vermoeid uitziet en hij/zij dit ook aangeeft, kan het verstandig zijn om eerst te werken aan het herstel van het zelfregulatie vermogen voordat actieve probleem gerichte coping aangesproken kan worden. Dit kan men bereiken met ontspannen, positieve emoties uitlokken, uitrusten, slapen etc. Een vermoeide uitgeputte patiënt moet men niet overladen met goed bedoelde adviezen die veel zelfsturing vragen.