Psychologische interventies bij fibromyalgie verlichten pijn, slaapproblemen, catastroferen, functionele status en gedeprimeerdheid

De  reviews die al zijn gedaan naar het effect van psychologische interventies bij fibromyalgie geven geen eenduidige conclusies. Bovendien is bij geen enkele review een meta-analytische methode gebruikt om de sterkte van het effect te bepalen. Dit zijn redenen voor de auteurs om zelf een meta-analyse op te zetten.

Methode

Via PubMed, PsychINFO en Cochrane Library  zoeken ze tot 1 juni 2009 met de combinatie: fibromyalgia AND treatment. Deze zoekactie levert 1530 unieke artikelen op die door twee onderzoekers verder werden bestudeerd. Zowel RCT’s als niet-gecontroleerde studies en niet gerandomiseerde studies werden meegenomen.
Bij de selectie werd ook de kwaliteit van de artikelen door twee onafhankelijke onderzoekers beoordeeld. Ook de data extractie vond onafhankelijk van elkaar plaats. Hedges’s g werd als maat voor effect sterkte genomen. Dit is een variant op Cohen’s d die corrigeert voor biases door kleine steekproef grote. De interpretatie is gelijk aan Cohen’s d. Drie moderator variabelen werden in de analyse betrokken: kwaliteit van de onderzoeken, behandeldosis, en behandelvorm. Wat betreft behandelvormen werden er zes typen onderscheiden:

• Cognitieve gedragstherapie,
• Relaxatie,
• Educatie,
• Gedragstherapie,
• Mindfulness based interventies,
• Anders….

Resultaten

Van de 1530 artikelen blijven er na selectie 23 bruikbaar voor de meta-analyse. De berekende effect sterktes waren als volgt:

*Interpretatie effect sterkte:
klein = 0.20
medium = 0.50
groot = 0.80

Samenvattend zijn de effecten klein tot medium. Pijn intensiteit en depressie waren de enige uitkomstvariabelen waarbij de dosis van de behandeling invloed op het effect had: hoe meer behandelingen des te sterker de pijnreductie. Pijn intensiteit en slaapprobleem waren de enige twee variabelen waarbij de behandelvorm invloed had op de effectsterkte: cognitief gedragsmatige therapie bleek een groter effect te hebben op pijnreductie dan de overige psychologische interventies (Hedges’s g 0.60 versus 0.27). Ten aanzien van slaapproblemen bleek cognitieve gedragstherapie en relaxatie samen een effectsterkte te hebben die groter was dan de overige psychologische interventies (Hedges’s g 0.68 versus 0.21). De effectsterkte van cognitieve gedragstherapie was vergelijkbaar met de effectsterkste van medicamenteuze behandeling van fibromyalgie en vergelijkbaar met cognitieve gedragsmatige behandeling van andere pijnklachten.

Opmerking samenvatter

De effecten zijn weliswaar klein tot medium maar zinvol, consistent en robuust. Dat maakt een integratie van fysiotherapie met cognitieve gedragmatige interventies zinvol bij fibromyalgie.