Kwaliteit van de therapeutische relatie bepaalt de uitkomst van fysiotherapie

De kwaliteit van de therapeutische relatie wordt traditioneel gezien als een belangrijke variabele die de uitkomst van de therapie bepaalt. Deze relatie wordt ook wel werkrelatie, therapeutische alliantie of rapport genoemd.
Dat de therapeutische relatie belangrijk is voor het resultaat van de therapie vermoede Freud al. Hij verwees daarbij naar een gevoel van samenwerken, warmte en steun. Bordin onderscheidt drie processen binnen therapeutische alliantie:

• Onderlinge overeenstemming tussen patiënt en therapeut wat betreft behandel doelen,
• Onderlinge overeenstemming tussen patiënt en therapeut wat betreft interventies,
• De onderlinge affectieve band.

Het overgrote deel van het onderzoek naar het effect van de therapeutische relatie op het resultaat van de therapie heeft binnen de psychotherapie plaatsgevonden of binnen een algemeen medische setting. Binnen het psychologische domein wordt in één meta-analyse een matige sterke relatie gevonden tussen kwaliteit van de therapeutische alliantie en diverse psychologische uitkomsten. In een meer recente studie bepaalt de alliantie tot 50% het effect. Binnen de medische setting is het ‘vertrouwen in de arts’ een belangrijke variabele gebleken voor therapie uitkomsten. De vraag is of deze bevindingen ook generaliseerbaar zijn naar een revalidatie- of fysiotherapeutische setting. Binnen deze setting is er weliswaar frequent contact, maar de patiëntenpopulatie en de interventies verschillen van de psychologische setting. Volgens de auteurs is daar nog geen review naar gedaan.

Methode
De auteurs doorzoeken de EMBASE, PEDro, PsychlNFO, MEDLINE, CINAHL, and LILACS tot februari 2009. De inclusie criteria betroffen onder andere: patiënten binnen een fysieke revalidatie context (geen verdere restrictie in diagnose) en het gebruik van een meetinstrument voor therapeutische alliantie. Uitkomstvariabelen: pijn, beperkingen, fysieke prestaties, kwaliteit van leven. Globaal waargenomen effect van behandeling, en therapietrouw.

Resultaten
Van de 1600 studies blijven na selectie 13 bruikbare publicaties over. De problematiek betreft: hersenletsel (3), musculoskeletale aandoeningen (6), cardiale aandoeningen (1), multiple aandoeningen zoals systemische aandoeningen, en rug/nek en schouder pijnen (3).
Per uitkomstvariabele (pijn, beperkingen, fysieke gezondheid, mentale gezondheid of tevredenheid met therapie) werd in één of meerdere studies een positief verband gevonden met de kwaliteit van de therapeutische relatie. De gemiddelde sterkte was niet te berekenen in een statistische meta-analyse omdat de studies te divers waren.

Opmerking samenvatter
Deze bevindingen ondersteunen het belang van een goede patiënt-fysiotherapeut relatie om optimale resultaten te bereiken met de aangeboden fysiotherapie.