Reframing: het is maar hoe je tegen spanningsgevoelens aankijkt

Binnen de fysiotherapie zijn we ondertussen bekend met de term aspecifieke ‘arousal’, een term geleend uit de psychofysiologie. Omdat arousal nogal een ‘fuzzy’ concept is, zowel talig als psychologisch, is er ruimte om de ervaren arousal zowel positief als negatief te interpreteren. Al tientallen jaren bestuderen sociaal psychologen het effect van positieve of negatieve duiding van gevoelens van arousal op gedrag, emoties en prestaties.
Arousal kan geïnterpreteerd worden als angst of opwinding. Dit is afhankelijk van verschillende factoren zoals kennis van de situatie, de context, en ervaring. De interpretatie van arousal bepaalt welke emoties verschijnen, daarom is positieve herinterpretatie van arousal een goede methode om de emoties die hiermee samenhangen te beïnvloeden.
In een academische context zijn studenten doorgaans geneigd om de arousal bij belangrijke examens te interpreteren als angst of spanning die de prestatie nadelig zal beïnvloeden. Als de student meer positief tegen deze hoge arousal zou aankijken zou dat mogelijk de examenprestatie verbeteren. De auteurs van dit artikel deden hier een onderzoek naar.
Fysiologisch is arousal verbonden aan een verhoogde sympathicus activatie. Dit kan gemeten worden door de catecholamine niveaus te meten. Daarbij geldt dat een situatie als een uitdaging zien sterker geassocieerd is met een toename in catecholaminen dan een situatie als dreiging zien. Bovendien is ‘de uitdaging zien’ geassocieerd met betere cognitieve prestaties op diverse domeinen dan ‘de dreiging zien’.
De auteurs verwachten dat studenten die arousal interpreteren als een signaal voor uitdaging en als een teken voor goede prestaties, een sterkere sympathicus activatie hebben tijdens een examen en betere prestaties, dan studenten die de hoge arousal interpreten als een signaal van dreiging of angst en denken dat dit ongunstig is voor de prestatie.

Methode

Voor dit onderzoek werden 28 studenten geselecteerd die binnen drie maanden een belangrijk examen moesten afleggen (wiskunde en taal).
Vooraf aan het experiment werd de sympathicus activiteit bepaald via het speeksel alpha amylase niveau (sAA). Dit is een aspecifieke marker voor sympathicusactiviteit. De volgende dag werd weer het sAA bepaald gevolgd door een proefexamen vergelijkbaar met het echte examen. Voor dit proefexamen kreeg iedere deelnemer de boodschap van de volgende strekking:

‘Het is bekend dat arousal de prestaties beïnvloed, dit is een onderzoek daarnaar…

De helft van de proefpersonen kregen geen verder informatie, de andere helft werd verteld:

…dat mensen vaak denken dat arousaL voor het examen de prestaties nadelig beïnvloed, maar dat recent onderzoek aantoont dat dit juist niet het geval blijkt te zijn. Doorgaans presteren mensen die gespannen zijn voor het examen juist beter. Je hoeft je dus geen zorgen te maken als je je vandaag voor dit proefexamen gespannen voelt. Integendeel, het is juist geruststellend te weten dat deze spanning je prestaties helpt verbeteren…’

Na deze ‘manipulatie’ werd direct voor het proefexamen nog een laatst keer de sAA afgenomen.
Na één tot drie maanden later kwamen de deelnemers terug op het laboratorium en namen de examenuitslagen mee van het real-life schoolexamen. Inclusief antwoorden op een vragenlijst over arousal tijdens dat examen.

Resultaten

De resultaten zijn zoals voorspelt. De deelnemers die reframing hadden ondergaan (arousal is goed voor de prestaties) hadden hogere scores op het proefexamen dan de controlegroep. Dit gold alleen voor wiskunde, maar niet voor taal. Bovendien had de experimentele groep hogere sympathicus toenamen (sAA) dan de controle groep. Dit is consistent met het idee dat ze mogelijk het proefexamen meer als uitdaging zagen dan als dreiging. In de experimentele groep was de mate sympathicusactivatie (sAA) gecorreleerd met de wiskunde prestaties op het proefexamen. Hoe hoger de activatie hoe beter het cijfer voor wiskunde. Bij de controle groep zag men geen correlaties hier tussen.
In de thuissituatie tijdens het real-life schoolexamen was de experimentele groep meer van mening dat de arousal bij het examen hielp, ze piekerden minder over de arousal. En ook nu bleek de eerder gemeten sympathicusactivatie maanden later het wiskunde cijfer op het echte schoolexamen te voorspellen.

Opmerking samenvatter

Het is maar net hoe je tegen allerlei lichaamssensaties van arousal aankijkt. Fysiotherapeuten doen er goed aan de wijze van interpretatie van arousalsignalen van de patiënten te achterhalen. Als een patiënt geneigd is arousal in een negatief daglicht te plaatsen is dat ongunstig voor zijn emotionele welzijn en zelfs ten aanzien van allerlei prestaties. De patiënt reframen, dat wil zeggen zijn kijk op arousal veranderen (meer positief), door een overtuigend positief verhaal over arousal te vertellen kan hem helpen arousal van vijand tot vriend te maken.
De auteurs stellen dat de effecten op prestatie alleen voor het wiskunde-examen gevonden werd,  maar niet voor het taalexamen. Sympathicusactivatie in het kader van ‘de uitdaging zien en aangaan’ blijkt uit eerder onderzoek vooral gecorreleerd te zijn met uitvoeringstaken en minder met ontvangst of receptie taken. Wiskundige problemen oplossen is in dat opzicht meer actie gericht, dan relatief passief een taal begrijpen.