Het negatieve effect van stress op wondherstel blijkt matig tot sterk te zijn

Pas recent is het onderzoek goed op gang gekomen naar het effect van psychologische factoren (zoals stress) op wondherstel. De auteurs willen hier een overzicht van geven.
Wondherstel is voor een deel afhankelijk van een goed functionerend immuunsysteem. Aangezien psychologische stress het immuunsysteem nadelig kan beïnvloeden is het aannemelijk dat stress ook daadwerkelijk het wondherstel belemmert.
Hoewel de auteurs vier andere recente reviews melden over de relatie tussen stress en wondherstel geven ze aan dat geen van deze reviews systematisch zijn. Bovendien kwantificeren ze niet de sterkte van het effect.

Methode
De auteurs doorzoeken op systematische wijze de relevante databases. Dit levert  bij eerste uitdraai 2575 potentiële titels op. Daarvan werden er 175 volledige bestudeerd. Waarna er uiteindelijk 22 overbleven die precies de relatie tussen psychologische stress en wondherstel onderzochten (bij verschillende weefsels en in verschillende klinische en experimentele settingen).
Bij deze 22 onderzoeken zijn 1226 deelnemers betrokken. Slechts 5 studies waren experimenteel, de rest observationeel. Doorgaans betrof het huidwonden, en slechts drie keer een wond in het mondslijmvlies. De stress werd meestal via zelfrapportage gemeten en betrof dan de ervaren stress. De kwaliteit van de artikelen is matig tot hoog.

Kernbevindingen
De meeste studies, 17 van de 22, bevestigen de relatie tussen psychologische stress en verminderd wondherstel (of de disregulatie van een biomarker voor wondherstel). Voor de uiteindelijke meta-analyse konden de auteurs 11 van de 22 onderzoeken gebruiken. De gepoolde effectsterkte was r= -0,42 wat staat voor een ‘medium tot sterk effect’ (Cohen 1992). De auteurs concludeerden dat er een consistent negatief effect is van psychologische stress op de mate van wondherstel, en dat de sterkte tussen medium en sterk in ligt.

Opmerking samenvatter
Stress kan via verschillende wegen het ervaren gezondheidsprobleem vergroten. Een route verloopt via het versterken van de pijninformatie verwerking binnen het centrale zenuwstelsel. Bovendien kan psychologische stress chroniciteit in de hand werken door het proces van centrale sensitisatie. Maar ook meer perifeer fysiologisch blijkt uit deze meta-analyse dat psychologische stress daadwerkelijk wondherstel beperkt.
Het onderzoek benadrukt het belang binnen de fysiotherapie om psychologische stress te identificeren en waarmogelijk de patiënt handreikingen te bieden om deze stress te reduceren.  Vanuit deze optiek is het belangrijk dat de fysiotherapie de consequenties van de bevindingen uit het psychologische onderzoek verwerkt in haar beroepsomschrijving. Alledaagse stress en stressoren herkennen, bespreekbaar maken en de patiënt tools aanreiken op het gebied van stressmanagement moet een vanzelfsprekende functie en vaardigheid van een fysiotherapeut worden. Bovendien moet de fysiotherapeut herkennen wanneer stress of emotionele problematiek van de patiënt te zwaar is om binnen een generalistische fysiotherapeutische context te beïnvloeden en doorverwijzing naar een psychosomatisch fysiotherapeut, psycholoog of maatschappelijk werker nodig is.