Angst (trait), onveilige hechting en matige aandachtssturing beperkt mindfulness

Mindfulness wordt gedefinieerd als een toestand van verhoogde aandacht op- en bewustzijn van wat in het huidige moment plaatsvindt. De attitude tijdens dit gewaarzijn is open, ontvankelijk en zonder oordeel. De laatste 20 jaar is het aantal mindfulness interventiestudies sterk toegenomen. De resultaten zijn doorgaans erg positief (Grosman, e.a., 2004).
Pas recentelijk zijn er psychometrische vragenlijsten beschikbaar die mindfulness kunnen meten:

• KIMS=Baer, e.a., 2004;
• MAAS=Brown, e.a., 2003;
• FMI=Walach, e.a., 2006;

Gezien het belang van mindfulness voor psychologisch en fysiek welbevinden is het nader onderzoeken van factoren die mindfulness bepalen erg belangrijk. De auteurs voeren daartoe twee studies uit die qua opzet vergelijkbaar zijn, maar met verschillende sets van vragenlijsten.

Studie 1
De auteurs redeneren dat als mindfulness gekenmerkt wordt door onbevooroordeeld, open en accepterend waarnemen, dat psychische toestanden zoals angst en onveilige hechting deze attitude kan beperken. Immers:

• Mensen met angst als persoonlijkheidstrek hebben een aandacht bias naar dreigende stimuli. Ze merken die eerder op, interpreteren neutrale stimuli eerder als bedreigend, en neigen er meer over na te denken (piekeren).
• Onveilige hechting is een ander concept dat mindfulness in de weg kan staan. Immers bij onveilige (angstige) hechting  is men hypersensitief voor afwijzing en piekert men over persoonlijke tekortkomingen. Bij vermijdende hechting onderdrukt men gedachten en vermijdt men relatie thema’s.

De auteurs analyseren 127 vragenlijsten van psychologie studenten en staff (respons was 38%). De volgende vragenlijsten werden daarbij gebruikt

• Onveilige hechting (angst en vermijdend): gemeten met de Experiences in Close relationships-Revised, bestaande uit 36 items (ECR-R: Fraley, e.a., 2000).
• Angst (trait): neurotisme schaal van de revised NEO personality inventory (NEO-PI-R, Costa, 1992).
• Mindfulness: Mindfulness Attention Awareness Scale met 15 items (MAAS: Brown, e.a, 2003)

Inderdaad blijkt na regressieanalyse dat mindfulness negatief correleert met angst (trait) en onveilige hechting (angst vorm). Angst hangt het sterkst negatief samen met mindfulness.

Studie 2
Nu worden 132 studenten onderzocht met een andere set vragenlijsten:

• Angst (trait): state-trait anxiety inventory. Trait versie 20-items: (STAI: Spielberg 1983).
• Kwalijk ouderlijke verzorging: via Buri e.a. 1987.
• Openstaan voor ervaringen: subschaal van 12 items van NEO-FFI (Costa, e.a., 1992).
• Aandachtssturing: de mate waarin men de eigen aandacht kan sturen (Derrberry e.a. 2002.)
• Mindfulness: Freibrug Mindfulness Inventory-14 items (Walach, e.a. 2006).

Ook nu blijkt na regressieanalyse dat angst wederom het sterkst negatief samenhangt met mindfulness, daarna volgde aandachtssturing. Openheid en kwaliteit van ouderlijke verzorging hadden geen significante correlatie.

Opmerkingen samenvatter
Mindfulness training kan op eenvoudige wijze ingepast worden binnen de fysiotherapie. Het brengt het denken, voelen en doen van de patiënt meer in het hier-en-nu en weg van allerlei gepieker. De patiënt is daardoor beter in staat te reageren op de actuele situatie in plaatst van te reageren vanuit een ‘verbeelde’ situatie in zijn hoofd.
Patiënten die veel piekeren zoals patiënten met angst en onveilige hechting zouden baat bij deze benadering kunnen hebben, maar juist dit zijn de mensen die hier het minst goed in zijn. De mate van aandachtssturing kan hier volgens de uitkomsten van dit onderzoek een gedeeltelijke verklaring voor zijn.
Kortom: mindfulness training valt te adviseren, maar is voor mensen die het juist nodig hebben lastig uit te voeren. Niet nalaten maar geduldig trainen is daarom het advies.