Sommige motorische conversieverschijnselen houden mogelijk verband met recent fysiekletsel

Zo’n 3% tot 5% van de nieuwe neurologische poliklinische patiënten vertonen symptomen die niet door een ziekte kunnen worden verklaart, zoals spierzwakte en niet-epileptische aanvallen. Mogelijk dat een deel van deze symptomen te beschouwen zijn als onderdeel van conversie. De auteurs stellen dat de huidige theorieën over conversie symptomen weliswaar een rol toebedelen aan seksueel- of fysiekgeweld in de kindertijd, maar het idee dat een fysiekletsel zoals een ongeval op zichzelf voldoende kan zijn voor het uitlokken van conversieverschijnselen lijkt verlaten. Toch willen de auteurs de rol van recent fysiekletsel bestuderen als voorloper van motorische en sensorische conversiesymptomen.

Methode
De relevante databases worden vanaf 1965 tot juni 2005 onderzocht op tekstwoorden als conversion, psychosomatic, nonorganic etc in combinatie met zwakte, paralyse, movement disorders etc. Ook de literatuurlijsten van de geselecteerde artikelen werden doorgenomen.
Elk artikel werd door drie auteurs beoordeeld via een vast format. Verschillen in opvatting werden door twee andere auteurs opgelost. Er werd onder andere geturfd of er een fysiekletsel aan de symptomen vooraf ging. De symptomen zelf werden in vier groepen geclassificeerd:

• zwakte/paralyse
• movement disorders
• loopstoornissen
• sensorische stoornissen

Resultaten
De auteurs vinden 133 artikelen die voldoen aan de selectie criteria. In 95 studies deden 5 of minder patiënten mee waarvan ongeveer de helft single case reports waren.

• Van de 869 patiënten zou 37% een fysiekletsel gehad hebben voorafgaande aan het ontstaan van de conversie symptomen.
• De patiënten met zwakte (41%) marginaal wat meer dan patiënten met motorische disorder (34%) (p=0,04).
• Een fysiekletsel werd aanzienlijk meer gerapporteerd bij symptomen die beiderzijds aanwezig waren dan unilateraal (64% versus34%) P=0,001).
• De leeftijd was significant jonger van degene die een letsel rapporterende dan degene die geen fysiekletsel rapporteerden (35,6 jr versus 40,8 jaar).
• De rapportage van voorafgaand fysiekletsel is groter in een neurologische en algemene medische setting dan in een psychiatrische setting.

De auteurs bespreken vervolgens welke psychologische mechanismen mogelijk een associatie tussen fysiekletsel en conversiesymptomen kunnen verklaren:

• Dissociatie: er is een erkend verband tussen fysieklestel (ongeluk) en peritraumatische psychologische dissociatie symptomen. Het is echter nog niet bekend of deze dissociatie ook kan predisponeren tot dissociatie zwakte of sensorische symptomen.
• Conversie hypothese: een recent fysiekletsel kan een krachtige reminder vormen aan een fysiekletsel in een misbruiksituatie in het verleden. Door het ongeval kan dit onopgeloste conflict weer boven komen en volgens de klassieke theorie van conversie kan dit conflict geconverteerd worden in actuele symptomen. Voor de klassieke theorie is weinig bewijs, maar het is niet onaannemelijk dat fysiek trauma in het verleden iemand ‘sensitiseerd’ voor symptomen bij een recent trauma.
• Cognitief-gedragsmatige mechanismen: hierbij kan men denken aan catastroferen, overmatige aandacht, symptoomversterking, attributie van onschuldige symptomen aan het ongeluk, en excessieve rust.
• Biologische mechanismen: immobiliteit is een natuurlijke reactie van het lichaam op pijn, die mogelijk vanuit de cortex aangestuurd wordt. Net zoals acute rugpijn zwakte in de benen geeft, soms lijkt dat zelfs op cauda equina compressie. Immobiliteit na letsel versterkt ook de pijn en pijn weer de immobiliteit.
• Sociale mechanismen: een mogelijk mechanisme is dat de patiënt onbewust of bewust na minor letsel de symptomen onderhoud om een uitkering te krijgen. Bovendien kan het sociale systeem voor een legitimering zorgen van de klachten. Deze visie wordt besproken in een boek uit 2002 met de veelzeggende titel ’Whiplash and other usefull illnesses’ van A. Malleson.

Opmerking samenvatter
De auteurs zijn duidelijk in hun mening. Ze stellen niet dat bewezen is dat fysiekletsel de aanjager is van conversieverschijnselen, maar dat er tegenwoordig wel te weinig aandacht voor is. Dit, terwijl er in potentie wel een aantal mechanismen te noemen zijn die een relatie kunnen verklaren. Meer onderzoek naar de relatie en mechanisme bij recent fysiektrauma en conversie is dan ook gewenst.