De theorie van ‘planned behavior’ is breed inzetbaar voor het aansporen tot meer bewegen

De beste interventies om bewegen te bevorderen zijn ontworpen vanuit een theorie. Gedragsveranderingsmodellen, zoals de ‘theory of planned behavior’, zijn echter doorgaans ontwikkeld vanuit de blanke middenklasse, zodat het niet zeker is of het model ook toepasbaar is op andere populaties of rassen. De theory of planned behavior (TPB) laat zien dat de intentie om een bepaald gedrag uit te voeren direct samenhangt met het daadwerkelijk getoonde gedrag. Deze intentie wordt beïnvloed door drie groepen factoren:

  • Attitude: de verwachting dat het gedrag tot gewenste uitkomsten leidt.
  • Subjectieve norm: wat men denkt dat anderen ervan vinden dat je het gedrag uitvoert. Dit in combinatie met de neiging daaraan te conformeren.
  • Waargenomen gedragscontrole: de verwachting dat men het (nieuwe)gedrag effectief kan uitvoeren.

Hoewel de TPB theorie al veel onderzocht is en veel steun vindt, bijvoorbeeld op het gebied van lichamelijke activiteit, is er nog weinig onderzoek gedaan naar de effecten van leeftijd, geslacht of etniciteit op het model. De auteurs doen hier een onderzoek naar.

Methode

De auteurs voerden op Hawaï een telefonische enquête uit bij personen van 18 jaar of ouder. Van de ongeveer 20.000 benaderde telefoonverbindingen, werd met ongeveer 19.000 contact gemaakt. Daarvan stemde 18,5 % in met het onderzoek. De volgende etnische groepen waren vertegenwoordigd: blank, Japans, Filippino, Hawaïanen, anders.
Tijdens de enquête werden een groot aantal vragen gesteld in de volgende categorieën:

  • Demografisch: Leeftijd, geslacht, scholing, inkomen, etniciteit (etc).
  • TPB: de attitude, sociale norm en waargenomen gedragscontrole werden gemeten met specifieke vragen zoals ‘ik denk dat regelmatig sporten … plezierig – – -onplezierig is’. De positie moest dan op een 7 puntsschaal aangegeven worden.
  • Fysieke activiteit (sport): de mate waarin men fysiek actief was werd gemeten met de International Physical Activity Questionnaire (IPAQ: Craig, e.a., 2003). Uit deze lijst werden alleen matige en zwaardere inspanningsitems gebruikt. Deze lijst is betrouwbaar en valide gebleken (ten opzicht van accelerometers) in 12 verschillende landen.
TIP:  De relatie tussen spiritualiteit, coping en pijn

Resultaten

De afzonderlijke elementen in het TPB model blijken binnen geslacht, leeftijdsgroepen en etnische groepen doorgaans in gelijke mate te correleren met de gerapporteerde mate van fysiek actief zijn. In die zin is het model uniform van toepassing, ongeacht geslacht, leeftijd en etniciteit. Enkele kleine uitzonderingen werden gevonden:

  • Geslacht: het verband tussen gedragsintentie en daadwerkelijk gedragsuitvoering is bij vrouwen sterker dan bij mannen.
  • Leeftijd: als men jonger dan 35 jaar is telt de sociale norm minder zwaar mee dan als men boven de 35 jaar is.
  • Etniciteit: het verband tussen attitude en gedragsintentie was wat lager in de fillipino groep. Japanners vertonen een sterker verband tussen subjectieve norm en gedragsintentie dan blanken.

Conclusie

Fysiotherapeuten kunnen de theorie of planned behavior gebruiken om hun communicatie met de patiënt vorm te geven, als het gaat om het aansporen tot meer bewegen.

Nigg, C. R., Lippke, S., Maddock, J.E. (2009). “Factorial invariance of the theory of planned behavior applied to physical activity across gender, age, and ethnic groups.” Psychology of Sport and Exercise 10: 219-223.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb