Houdingsdreiging vermindert taakspecifiek psychologisch functioneren en het evenwicht

De negatieve effecten van ‘angst voor vallen’ en ‘gebrekkig zelfvertrouwen in evenwicht’ op posturele controle zijn weliswaar aangetoond via balansplatform registraties, maar nog niet bij klinische testen. De auteurs van dit artikel onderzochten de relatie tussen taakspecifieke psychologische vragenlijsten (ervaren evenwicht, angst voor vallen en zelfvertrouwen in evenwicht) en balansparameters.

Methode
Aan dit onderzoek deden 31 gezonde jongvolwassenen mee. De proefpersonen moesten drie balanstaken in elk van de onderstaande situaties uitvoeren:

Lage dreiging: digitale balansplatform 40 cm boven de grond.
Hoge dreiging: digitale balansplatform 1.40 cm boven de grond.

De drie balanstaken waren (alles met ogen open):

Rustig staan met voeten naast elkaar, armen langs het lichaam (60 sec).
Maximaal reiken: 5 seconden stilstaan, vervolgens zo ver mogelijk met de rechterarm naar voren reiken en dit 5 seconden vasthouden, en weer terugkeren.
Één been staan: zo lang mogelijk op het linkerbeen staan tot maximaal 30 seconden.

In twee andere sessie werden wederom de data van deze drie balanstesten verzameld.

Meetinstrumenten

Balansmetingen: Het ‘centre of presure’ (COP) werd berekend vanuit de grond reactiekrachten en krachtmomenten. Bij het rustig staan werd de mate van voor-achterwaartse en lateraal-mediale verplaatsen vastgelegd. Bij maximaal reiken was de anterior verplaatsing van COP belangrijk. Bij het staan op één been werd een evenwichtreferentiepunt vastgesteld als men 1,5 seconde op één bepaald punt stil bleef staan.
Zelfvertrouwen in evenwicht: voorafgaande aan elke taak werden de volgende taakspecifieke zelfvertrouwen vragenlijsten afgenomen:
Een lijst voor algemeen zelfvertrouwen in evenwicht ten aanzien van de komende taak.
Een lijst bestaande uit vier componenten van dit zelfvertrouwen (het vermogen om vallen te voorkomen, concentratie te behouden, piekeren te voorkomen, en angst te verminderen).
Ervaren angst: na elke taak werd psychologische angst gemeten met een 16-item vragenlijst en fysiologische angst via de galvanische huidgeleiding (GSR).
Ervaren evenwicht: vragenlijst

TIP:  Pilates verbetert lichaamshouding bij vrouwen op middelbare leeftijd

Resultaten
In de conditie van hoge dreiging verslechterde de evenwichtprestaties in alle drie de taken. De voor-achterwaartse uitslagen tijdens stilstaan werden groter, het maximale reiken werd kleiner en de tijd dat men op één been stond verminderde. Ook het ‘zelfvertrouwen in evenwicht’ en het ‘ervaren evenwicht’ nam significant af in de conditie van hoge dreiging in alle drie de taken. De psychologische- en fysiologische angst nam in de conditie van hoge dreiging toe in de drie taken.
Tussen de psychologische vragenlijsten en de evenwichtprestaties bleken enkele significante correlaties aanwezig (bijvoorbeeld, hoe meer angst voor vallen des te slechter het evenwicht in de balanstaak). Deze relaties zag men het duidelijks in de ´één been staan´ taak.

Opmerkingen samenvatter
In situaties waarin de gevolgen van evenwichtsverlies ernstiger zijn (zoals hoogte) verslechtert het evenwicht. Waarschijnlijk is dit voor een deel te verklaren door (a) verminderd zelfvertrouwen, (b) een afname in ervaren evenwicht en (c) een toename in angst.
Nader onderzoek kan interessant zijn voor fysiotherapeuten. Vraag: reageren sommige oudere patiënten in houdingsbedreigende situaties psychologisch meer negatief waardoor hun evenwicht extra verslechtert en het valrisico toeneemt?

Hauck, L. J., Carpenter, M.G., Frank, J.S. (2008). “Task-specific measures of balance efficacy, anxiety, and stability and their relationship to clinical balance performance.” Gait & Posture 27: 676-682.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb