Enkelzijdige emg-biofeedback tijdens het werk reduceert de spieractiviteit van de m. trapezius

Pijn in de nekschouder regio komt bij computerwerk veel voor. De pijn lokaliseert zich doorgaans in de m. trapezius descendens. Onderzoek heeft aangetoond dat een paar sessies met EMG-biofeedback de verhoogde spieractiviteit en pijn in de m. trapezius kan reduceren. Doorgaans wordt in dergelijk onderzoek dubbelzijdige biofeedback training gehanteerd. Voor het werkgemak van de patiënt is echter een enkelzijdige applicatie minder storend. Gezien de nauwe neurologische verbondenheid in activatie tussen de beide m. trapezius is dit een reële optie. Daarom wordt in deze RCT wordt het effect van vijf sessies enkelzijdige emg-biofeedback training van de m. trapezius tijdens het werk geëvalueerd.

Methode
Aan dit onderzoek deden de volgende groepen mee: (a) 76 deelnemers van een onderneming die meer dan 50% van de werktijd met een computermuis werkten, (b) 70 werknemer die minder dan 25% van de tijd met een computermuis werkten, en (c) een controle groep van 76 werknemers die geen biofeedback kregen. Alle deelnemers kregen instructies over ergonomie. Bovendien werd de werkplek ergonomisch op de persoon afgestemd.
De emg-meting (effectmeting) werd bilateraal op beide m. trapezius gedaan. Het middenpunt van de bipolaire elektrodes werd daarbij 2 centimeter mediaal van de afstand midden tussen C7 en het laterale einde van het acromion geplaatst. Via drie maximale isometrische contracties van de trapezius werd de hoogste emg amplitude vastgesteld (EMG-max). Deze waarde werd gebruikt om de emg-biofeedback individueel af te stellen. Het rust emg-signaal werd berekend tijdens 1 minuut rusten met de ogen dicht en de arm volledig ondersteund. (De amplitude (RMS) van de laagste 5 seconden werd gekwadrateerd en van alle andere emg-signalen afgetrokken).
Één week voor- en na de biofeeback trainingen werd tijdens gangbare computerwerkzaamheden het emg-signaal (zonder feedback) 15 minuten lang geregistreerd. Het opgenomen signaal werd onderzocht op korte onderbrekingen in spieractiviteit (0,2-0,6 s) en lange onderbrekingen in spieractiviteit (> 0,6 s) (Een onderbreking in spieractiviteit werd gedefinieerd als een ‘emg amplitude lager dan 0,5% van het EMG-max’). De frequentie van de korte- en lange onderbrekingen werd opgetekend, evenals de totale duur van de onderbrekingen. Deze drie getallen werden als maat gebruikt voor ‘relatieve rust tijdens het computerwerk’.

TIP:  Zelfbehandeling van slaapstoornissen is mogelijk

De emg-biofeedback training zelf werd ook tijdens het werken uitgevoerd. Ze bestond uit vijf wekelijkse sessies van één uur unilaterale biofeedback training van de dominante trapezius. Een auditief signaal werd hoorbaar als de werker boven de 0.5% van de EMG-max kwam.
Tijdens elke trainingssessie werd eerst weer de EMG-max bepaald. Daarna volgden 5 minuten met pogingen het emg-signaal onder de 0,5% van het EMG-max te houden. Vervolgens volgden 3 minuten ‘spelen’ met het emg-signaal: de deelnemer moet afwisselend het emg-signaal iets boven en onder de 0,5% EMG-max krijgen. In het laatste deel van de trainingssessie moesten de deelnemers tijdens het werken 20 minuten lang het emg-signaal onder de 0,5% EMG-max houden.

Resultaat
Tijdens de baseline meting waren de emg amplitudes respectievelijk 4.9% en 4,1% van EMG-max van de dominante en niet-dominante trapezius. De rusttijd in de voormeting was respectievelijk 20.7% en 28,6%. Tussen de drie groepen bestond geen verschil.
Na de vijf weken biofeedback training was het emg-amplitiude significant gedaald in zowel de groep die meer dan 50% van de tijd met een computermuis werkte als de groep die minder dan 25% van de tijd met een computermuis werkte. Dit trad zowel op in de dominante- als de niet-dominante trapezius. In de controle groep (=geen biofeedbacktraining) trad geen significante daling op.
Ook de frequentie van korte- en lange onderbrekingen in spieractiviteit en de totale duur van die onderbrekingen nam af in de twee emg-biofeedback groepen. Dit effect zag men alleen in de dominante trapezius. In de controle groep trad er wederom geen verbetering op in frequentie of duur van de rust in spieractiviteit.

TIP:  Zazen, adem en hartvariabiliteit

Opmerking samenvatter
Al met al is dit een eenvoudige en kortdurende interventie om de trapezius activiteit tijdens het werk te reduceren. De vermindering in pijn is in dit onderzoek niet bekeken maar is aannemelijk omdat eerder onderzoek al een relatie aantoonde tussen de hoogte van de spieractiviteit in de trapezius en pijn in de nek-schouderregio. Voor de (psychosomatisch) fysiotherapeut is emg-biofeedback daarom een waardevolle aanvulling op zijn arsenaal van interventies.
Zie ook: EMG-biofeedback veelbelovend bij fibromyalgie patiënten

Holterman, A., Sogaard, K., Christensen, H., Dahl, B., Blangsted, A.K. (2008). The infuence of biofeedback training on trapezius activity and rest during occupational computer work: a randomized controlled trial. Eur J Appl Physiol, 104(6), 983-989.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb