Loving-kindness meditatie maakt patiënten fysiek en mentaal weerbaar

Hoewel positieve emoties slechts kort duren toont een meta-analyse uit 2005 dat ze toch instaat zijn succes en gezondheid te bevorderen. Volgens de broaden-and-build theory van Fredrickson (1998) komt dat doordat positieve emoties het aandachtsveld en het denken verbreedt. Daardoor is men beter instaat vanuit een breed perspectief verbanden te leggen en nieuwe ideeën te genereren. Dit heeft weer tot gevolg dat men daardoor beter instaat is om persoonlijk bronnen op te bouwen. Voorbeelden van persoonlijke bronnen zijn: de vaardigheid praktische problemen op te lossen, sociaal beter instaat zijn emotionele steun te geven en te ontvangen en fysiek beter bestand te zijn tegen allerlei kwaaltjes.
Het eerste deel van de theorie, dat positieve emoties de aandacht en het denken verbreed, wordt al ondersteund door onderzoek. Het tweede deel van de theorie, dat positieve emoties mensen op een ‘groei’ traject zetten wat betreft persoonlijke bronnen, moet nog verder onderbouwd worden.
Het lastige aan het onderzoek naar positieve emoties is dat we snel wennen aan een positieve gebeurtenis, waardoor de positieve emoties terugzakken naar een basis niveau. Mogelijk kan meditatie meer duurzaam positieve emoties oproepen omdat:

uit eerder onderzoek bleek dat mindful attention de hedonistische gewenning kan verminderen;
meditatie actief en meer persoonlijk gestuurd is dan bijvoorbeeld passief iets prettigs aangeboden krijgen;
de deelnemers de inzichten en vaardigheden die verkregen zijn in meditatie kunnen gebruiken in het dagelijks leven.

Er zijn al veel onderzoeken die de voordelen laten zien van meditatie op welzijn. Een interessante bevinding is dat een training van 8 weken ‘mindfulness-based stress reduction’ waarbij de deelnemers elke dag ½ uur geleide meditatie moesten beoefenen, de hersenactiviteit in de linker frontaal regio verhoogt (Davidson e.a. 2003). Deze verhoogde activatie is geassocieerd met het hebben van meer positieve emoties en ook met een beter immuun functioneren.
De meeste studies zijn uitgevoerd rond mindfulness meditatie. Hierbij traint men de aandacht bij het huidige moment te houden op een niet-beoordelende wijze (open-minded). Omdat Fredrickson geïnteresseerd is in het specifiek verhogen van positieve emoties kiest ze voor ’loving-kindness meditation’. Ook bij deze meditatievorm zit men rustig in contemplatie, met de aandacht gericht op de ademhaling. Het verschil is echter dat men zich op de hartregio moet concentreren en aan een persoon moet denken waar men al warme gevoelens voor heeft (bijvoorbeeld eigen kind of partner). Vervolgens wordt gevraagd dit warme gevoel uit te breiden naar zichzelf en daarna naar een alsmaar groter wordende kring van andere mensen. Meditatie is echter niet alleen maar een middel tot positieve emoties, maar geeft ook inzicht in de aard van je psyche en legt foute aannames bloot. Dergelijke inzichten komen de mediterende en zijn omgeving weer ten goede bijvoorbeeld door een toegenomen vermogen tot empathie en compassie.
Er zijn al veldexperimenten gedaan naar het effect van loving-kindness meditation. Een fysiotherapeutisch relevant voorbeeld is het onderzoek van Carson e.a. (2005). In dit onderzoek bleek loving-kindness mediation bij chronische pijn patiënten (n=18) de pijn, boosheid en psychologische stress sterker te verbeteren dan standaard zorg (n=25). Het onderzoek van Fredrickson betreft nu een grotere groep en meer variabelen.

Methode
1800 medewerkers van een grote IT organisatie werden via het managenten benaderd om deel te nemen aan een onderzoek naar de voordelen van meditatie om stress te reduceren. In de email zat een link naar een website waar men meer informatie kon vinden. 202 medewerkers gaven zich op. 102 medewerkers werden random toegewezen aan de loving-kindness meditation, 100 werden random toegewezen aan een wachtlijst controlegroep. Na uitval om diverse redenen kon uiteindelijk de data geanalyseerd worden van 67 personen die aan de loving-kindness meditation meededen en de data van 72 in de wachtlijstcontrole. Pas na het invullen van de eerste vragenlijst kregen de deelnemers te horen in welke groep men zat.
Één week voor de start van de meditatie training vulden de deelnemers een uitgebreide vragenlijst in en werd begonnen met het bijhouden van een dagelijkse rapportage. Elke dag moesten de deelnemers inloggen op een website om een korte rapportage te geven van hun emoties en de tijd die ze besteden aan ‘meditatie, bidden, of andere spirituele activiteiten’. Deze dagelijkse rapportage werd tot één week na het beëindigen van de workshop voortgezet. Daarna werd voor een tweede keer de uitgebreide vragenlijst ingevuld. Als men drie dagen achterelkaar de dagelijks rapportage miste kreeg men een geautomatiseerde reminder per email.
De loving-kindness meditation workshop bestond uit 6 sessie van een uur met 20-30 deelnemers per groep. Per workshop werd er 20 minuten besteed aan het verkennen van persoonlijke voortgang en het beantwoorden van vragen, 20 minuten theorie over toepassen van loving-kindness meditatie in het dagelijks leven en ongeveer 20 minuten daadwerkelijk mediteren. Een cd werd meegegeven met drie geleide meditaties.

Meetinstrumenten
Positieve emoties:

Dagelijkse emoties: Modified Differential Emotions Scale (mDES, Fredrickson e.a., 2003).
Emoties op één vastgestelde ochtend twee weken na de workshop: Day Reconstruction Method (DRM: Kahneman e.a, 2004) in combinatie met mDES.

Bronnen:

Cognitieve bronnen
Mindfulness: Mindfulness and awareness scale (MAAS, Brow, e.a., 2003).
Hoop vol zijn: trait hope scale (snyder e.a. 1991).
Bewust genieten: savoring beliefs inventory (SBI, Bryant, 2003).
Psychologische bronnen:
Optimisme: Life orientation test (LOT-R: Scheier e.a. 1994).
Ego-sterkte: het vermogen om terug te veren bij tegenslag (ER89, Block, e.a., 1996).
Psychologisch welzijn: Psychological well-being (PWB: Ryff, 1989).
Sociale bronnen:
Emotionele sociale steun van naasten: Dyadic Adjustment Scale (DAS: Spanier, 1976).
Positieve relaties met anderen: subschaal van de PWS (Ryff, 1989).
Fysieke bronnen:
Ziekte symptomen: Illness symptoms (Elliot & Sheldon, 1998).
Slaap duur: een item van Pittsburgh Sleep Quality Index (Buysse,e a. 1989). ‘Hoeveel uur per nacht sliep u daadwerkelijk, in de afgelopen maand?’

Uitkomst maten:

Tevredenheid met leven: Satisfaction With Life Scale (SWLS: Diener,e.a., 1985).
Depressie: Center for Epidemiological Studies-Depression Measure (CES-D: Radloff, 1977).

Resultaten
Loving-kindness meditatie verhoogt in vergelijking tot de wachtlijst groep geleidelijk een breed scala van positieve emoties (a) gedurende het verloop van de negen weken en (b) ook de emoties op één specifieke ochtend twee weken na de workshop. Parallel aan de geleidelijke toename in positieve emoties is er een toename zichtbaar in diverse persoonlijke bronnen zoals mindfull attention, zelfacceptatie, positieve relaties met anderen, en goede gezondheid. Deze toename in bronnen bleken weer samen te hangen met een toename in levenstevredenheid en een afname in depressiegevoelens.

Opmerking samenvatter
Binnen de (psychosomatische) fysiotherapie wordt aandacht gegeven aan ontspanningstraining welke vaak sterk op mindfulness (lichaamsbewustwording) gericht is. Voor patiënten die er openvoor staan is deze ontspanningstraining eenvoudig uit te bouwen richting loving-kindness meditatie. Mogelijk dat men daarmee de gezondheidseffecten van mindfull ontspannen via het creëren van positieve emoties en opbouw van persoonlijke bronnen nog verder kan versterken.