Zijn mechanische factoren belangrijk bij orofaciale pijn?

De etiologie van chronische orofaciale pijn (OFP), waaronder temporomandibulaire pijn disfunctie (TMD) of atypische gezichtspijn, is nog onduidelijk. Behandelingen die zich richten op het corrigeren van gerapporteerde mechanische disfuncties zoals dure splints en occlusal adjustment therapies, zijn doorgaans niet effectief en verergeren vaak zelfs de pijn (Pfaffenrath, e.a. 1993).

Psychologische factoren zoals stress, slaapstoornissen en ziekte gedrag lijken net zo belangrijk als mechanische factoren zoals trauma of tandenknarsen. Zo geeft stress en somatisatie een groter risico op gezichtpijn (OR van respectievelijk 1,5 of 2,0). Mogelijk is chronische OFP een onderdeel van een breder spectrum van medisch niet-verklaarde syndromen. Men denkt dit omdat chronische OFP daar vaak samen bij voorkomt en door dezelfde psychologische factoren wordt beïnvloed. Het huidige onderzoek wil in bovengenoemde relaties meer duidelijkheid scheppen.

Methode

4200 volwassenen werden random geselecteerd uit registers van huisartsen in Engeland. Daarvan konden 3468 deelnemers daadwerkelijk benaderd worden. Dit register is een goede afspiegeling van de algemene populatie. De proefpersonen werden per post benaderd met de vraag een aantal vragenlijsten in te vullen.
Als de deelnemers de afgelopen maand langer dan één dag pijn in het gezicht, mond of kaak hadden werden ze als OFP aangemerkt. Men kreeg het label chronische OFP als deze pijn voor minstens drie maanden aanwezig was. De pijn kon men optekenen in een pijntekening.

De volgende mechanische factoren werden in de lijsten uitgevraagd:

  • tandenknarsen,
  • aantal tanden die men miste,
  • trauma’s in het gezicht,
  • het gevoel hebben dat de tanden niet goed op elkaar passen.

De volgende psychologische factoren werden gemeten:

  • Angst en depressie: Hospital Anxiety and Depression scale (HAD).
  • Ziekte angst: Health Anxiety Questionnaire (Lucockand Morley, 1996).
  • Slaapstoornissen: Sleep scale (Jenkins, e.a. 1988).
  • Stressvolle levensgebeurtenissen: Life Events Inventory (Brugha, e.a., 1985).
  • Somatische symptomen: Somatic Symptom Checklist (Othmer and DeZouza, 1985).
TIP:  Zelfbehandeling van slaapstoornissen is mogelijk

De 33% van de deelnemers die het hoogst scoorden werden als positief aangemerkt wat betreft psychologische factoren.

De aanwezigheid van de volgende veel voorkomende niet-verklaarde chronische aandoeningen werden ook opgetekend:

  • Fibromyalgie: via pijntekeningen beoordeeld op American College of Rheumatology (ACR).
  • Irritable bowel syndrome (IBS): Rome II criteria.
  • Chronische vermoeidheid: langer dan 6 maanden een score van hoger dan 8 op de Fatigue Scale (Chalder.e.sa., 1993).

Resultaten

De respons rate was 72%. Van deze 2505 deelnemers konden uiteindelijk 2299 vragenlijsten geanalyseerd worden (= 92%).
Van deze groep rapporteerde 7% chronische oro-faciale pijn (twee maal zo veel vrouwen dan mannen).
Tandenknarsen kwam voor bij 34% van de chronische OFP voor en gezichtstrauma bij 28%. In de groep zonder chronische OFP was dit ongeveer de helft minder (respectievelijk 18% en 15%). Het verschil op ‘gevoel dat tanden niet goed op elkaar passen’ was kleiner 34% chronische ORF versus 24% in de overige groep. Er was geen verschil in het missen van tanden.

Van de mechanische factoren bleek, na het wegfilteren van het effect van psychologische factoren, alleen ‘gezichttrauma’ en ’tandenknarsen’ nog onafhankelijk geassocieerd met chronische oro-faciale pijn (OR 2,0 respectievelijk en 1,8). Van de deelnemers die drie niet-verklaarde syndromen hadden had een groot deel (52%) ook chronische oro-faciale pijn. Tandenknarsen kwam bij 25% tot 34% van de vier syndromen voor, gezichttrauma tussen de 23%-28%. In de groep van deelnemers die in het geheel geen somatisch symptoom rapporteerde was dit respectievelijk 16% (tandenknarsen) en 13% (gezichttrauma).De sterkte van de relatie tussen de twee significante mechanische factoren (tandenknarsen en gezichtstrauma) en de vier niet-verklaarde syndromen (chronische OFP, fibromyalgie, IBS en chronische vermoeidheid) was significant. Deze mechanische factoren bleken bij de vier niet-verklaarde syndromen ongeveer even veel voor te komen (geen statistisch significant verschil).

TIP:  Relaxatie training als behandeling voor milde hypertensie

Samenvattend

De auteurs stellen dat sommige mechanische factoren confounded zijn door psychologische factoren en dat die mechanische factoren die wel een onafhankelijke verklaringskracht hebben feitelijk aspecifiek zijn omdat ze (nagenoeg) evenveel voorkomen bij andere niet-verklaarde syndromen.
De auteurs stellen dat dit de eerste studie is die mechanische factoren onderzocht met psychologische factoren en niet-verklaarde syndromen. Het is daarom niet uitgesloten dat deze zelfgerapporteerde mechanische factoren een gevolg zijn van somatisatie, waarbij overdreven negatieve aandacht een rol speelt. Mogelijk is daarom een cognitief-gedragsmatige aanpak meer gerechtvaardigd (Gatchel, e.a. 2006 Turner, e.a.2006) dan uitgebreide invasieve therapie (aanpassing van de occlusie) of chirurgische ingrepen.

Aggarwal, V.R., McBeth, J., Zakrzewska,J.M., Lunt, M., Macfarlane.G.J. (2008) Are reports of mechanical dysfunction in chronic oro-facial pain related to somatisation? A population based study. European Journal of pain, 12, 501-507.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb