Veel regelruimte op het werk zonder steun verklaart nekklachten

Recente studies naar psychosociale factoren in een werksetting laten zien dat vooral combinaties van verschillende psychosociale factoren het risico op nek- en schouderpijn verhogen en niet zozeer één individuele factor. Een veel gevonden combinatie is dat hoge werklast in combinatie met weinig invloed kunnen uitoefenen op de werkorganisatie (= regelruimte) de klachten verklaard. Andere laten zien dat ook een gebrek aan sociale steun op het werk een relatie vertoont met nekpijn. Deze drie factoren worden samengevat in het Demand-Control-Support model (DCS) van Karasek. Toch is om methodologische redenen nog meer onderzoek nodig op dit gebied. Want soms zijn de effecten van werklast, regelruimte en sociale steun minder eenduidig doordat vele verschillende beroepen tegelijk onderzocht zijn. En binnen verschillende beroepen spelen nu eenmaal verschillende factoren. Vandaar dat de onderzoekers de relatie tussen het DSC-model en nekpijn in een homogene groep van medewerkers wil onderzoeken. In dit geval vrouwelijke kantoormedewerkers. Nieuw is dat behoudens het effect van DCS-factoren op nekpijn, de auteurs ook kijken naar het effect op beperkingen (uitgedrukt in de Neck Disability Index: NDI).

Methode

Een aantal bedrijven/instellingen worden gevraag te participeren in het onderzoek. Uiteindelijk worden er 333 vragenlijsten terug gezonden (30% respons) vanuit 12 organisaties. Met vragenlijsten werden de elementen uit het DSC-model onderzocht. Dit werd gecorreleerd met vragen naar nekklachten (de laatste 12 maanden), acute pijn (de laatste 7 dagen), en beperkingen (NDI). Om goed zicht te krijgen op het effect van het DCS model alleen werden individuele- en fysieke factoren die ook kunnen bijdrage aan nekpijn er uit gefilterd (via statistische regressie technieken). Dit waren factoren zoals leeftijd, werktype, sport, werkstatus, roken, brilgebruik, body mass index, eerdere nekklachten, negatieve stemming, fysieke ergonomische aspecten en taakaspecten. (aantal uren in één houding, werkstation ergonomie etc).

Resultaten

82% rapporteert nekklachten in de afgelopen 12 maanden. 58% had nekklachten in de laatste 7 dagen. De beperkingen op de NDI waren mild te noemen.
Lage sociale steun van de leidinggevende was significant geassocieerd met meer nekklachten (in 12 maanden) en meer beperkingen op NDI. De overige elementen uit het DCS hadden elk op zicht geen onafhankelijk effect op nekklachten of nekpijn/beperkingen. Wat wel naar voren kwam is dat een bepaalde combinatie van factoren binnen het DCS-model ongunstig was voor nekbeperkingen (NDI): als er weinig sociale steun is van de leidinggevende bij een hoge werklast, dan leidt het hebben van veel regelruimte juist tot meer nekpijn en beperkingen. Hier zien we dus dat het hebben van regelruimte juist nadelig is als de taakeisen hoog zijn en de steun van de leidinggevende laag is. Dit negatieve effect van regelruimte was alleen zichtbaar bij administratieve medewerkers en niet bij de managers.

Beschouwing

Het hebben van regelruimte wordt doorgaans als een buffer gezien tegen werkstress. Ander onderzoek toonde echter ook al dat dit niet altijd het geval is. Dit onderzoek bevestigd de uitzondering op de regel: veel regelruimte hebben is ongunstig, vooral administratieve medewerkers als er weinig steun is van de leidinggevende en de werkeisen hoog zijn.