Burnout patiënten hebben het vermogen verloren om door slapen te herstellen

In dit artikel onderzoeken de auteurs bij burnout patiënten de relaties tussen de slaapkwaliteit, herstel van vermoeidheid door slapen, en depressie. Het centrale symptoom van burnout is ernstige uitputting van energie. Het lijkt erop dat bij burnout patiënten de slaap niet meer leidt tot herstel. Dat is jammer want goed slapen kan belangrijk zijn om burnout te voorkomen en ervan te herstellen. De problemen met het inslaap vallen en het slechte herstelvermogen van de slaap blijven bij burnout aanwezig ook al is de oorspronkelijke stressbron die de burnout in gang zette verdwenen.
De vraag is of depressie misschien de oorzaak is van de slaapproblemen. Depressie is de meest voorkomende comorbiditeit bij burnout. Bovendien is er een samenhang tussen depressie en slaapproblematiek. Er zijn echter aanwijzingen dat de depressie bij burnout de slaapprobleem niet veroorzaken. Dit blijkt ook het geval te zijn bij de slaapproblemen die voor komen bij het chronische vermoeidheidssyndroom.

Methode

In dit onderzoek volgen de auteurs 60 deelnemers met klinische burnout en 40 gezonde controle personen. Enkele meetinstrumenten die in dit onderzoek gebruikt worden zijn:

• UBOS (Utrechtse BurnOut Schaal): om burnout te objectiveren.
• SCL 90: voor detecteren van psychiatrische stoornissen.

• Op een PDA (personal digital assistent) werd de deelnemer dagelijks gevraag aan te geven hoe moe hij/zij was voor het naar bed gaan en hoe moe hij/zij was bij het ontwaken (dit geeft de mate van herstel door slaap aan).
• De slaapkwaliteit werd gemeten met één hoofdvraag: ‘vannacht heb ik goed geslapen’.

Naast deze hoofdvraag werden er vier subvragen over de slaapkwaliteit gesteld:

• moeite met inslaapvallen
• ‘s nachts wakker worden
• zich na het ontwaken niet verfrist voelen
• de duur van de slaap

Resultaten

Het herstelvermogen van de slaap is inderdaad verminderd bij burnout patiënten ten opzichte van de gezonde controle. Burnout patiënten ervaren meer slaapproblemen zoals ‘na het ontwaken zich niet verfrist voelen; en ‘moeite met inslaapvallen’. De ‘duur van de slaap’ was niet verstoord.
Uit nadere analyses blijkt dat het verminderde herstelvermogen van de slaap voor een deel direct verklaard wordt door de slechte slaapkwaliteit en niet zozeer de duur van de slaap. Het is zeer waarschijnlijk dat als iemand met burnout zich regelmatig niet verfrist voelt na het ontwaken bij hem of haar daadwerkelijk het herstelvermogen van de slaap verminderd is.
Depressie blijkt bij deze burnout patiënten het verminderde herstelvermogen van de slaap of de matige slaapkwaliteit niet te verklaren. Terwijl het slechte herstel wel verband hielt met ‘uitputting’. Dat kan betekenen dat slecht herstellen door slaap niet door depressie verklaard wordt maar door uitputting van de energie reserves.
Conclusie van de auteurs is dat slecht herstel door slaap en slechte slaap kwaliteit bij burnout patiënten onafhankelijk van depressie moet worden beoordeeld en worden behandeld.
Slaapproblemen bij personen die nog aan het werk zijn kunnen een vroeg teken zijn voor het ontwikkelen van burnout. Slaap management en slaaphygiëne zijn dus belangrijke aangrijpingspunten bij het voorkomen en behandelen van burnout.

Opmerking samenvatter

Het is goed dat fysiotherapeuten kennis hebben van enkele interventies/adviezen rond slaapmanagement. Mogelijk ook dat total body massage hier een plaats heeft omdat dit de energie bronnen lijkt te stimuleren.
Voor overzicht van slaapinterventies, zie: Smith, e.a. (2005). Cognitive behavior therapy for chronic insomnia occuring within context of medical and psychiatric disorders. Clinical Psychological Review, 2, 559-592.